Tussen de regels door ...

Tussen de regels door gaf een akte van standplaats Culemborg uit 1814 wel iets heel verrassends bloot. Een ongenode gast, een verstekeling, zou je kunnen zeggen. 

Te zien is een papiervisje, ook wel boekenvisje genaamd, een klein insect met de Latijnse naam Ctenolepisma longicaudatum is. Zien we het karkas of de afgeworpen huid? Dat is niet te zien op beeld, maar dit papiervisje is hiermee zeker 'vastgelegd' voor de eeuwigheid. 

Papiervisjes leven in droge omgevingen. Verwant zijn het zilvervisje, dat vochtige plaatsen prefereert (bekend van het toilet) en het ovenvisje, dat bij beduidend hogere temperatuur gedijt en maar zelden meer wordt aangetroffen in woonhuizen. Papiervisjes voeden zich met organisch materiaal, zoals vezels in papier, kunstvezels uit cellulose en textiel van plantaardige vezels. 

Papier en boeken zijn de voornaamste voeding; de nachtmerrie van menig bibliotheek en archief! Papiervisjes kunnen twee tot acht jaar oud worden. Ze blijven hun hele leven vervellen, wat uitzonderlijk is bij insecten. Het papiervisje gedijt het beste bij een temperatuur van ca. 37 °C en is dan ook vooral te vinden op warme, droge plaatsen.

In het depot van het archief wordt de temperatuur dan ook geconditioneerd. Bij het Regionaal Archief Rivierenland gebeurt dit op basis van aardwarmte, of beter gezegd aardkoelte. Het gehele jaar is de temperatuur in het archief rond de 18-20oC. De luchtvochtigheid wordt tevens bewaakt en in de depots beheersd. Daarnaast worden loslopende plaagdieren gevangen met strategisch geplaatste plakvallen.

plakvallen voor insecten

Om de komst en verspreiding van plaagdieren voor te zijn, wordt elk nieuw archiefstuk beoordeeld en onderworpen aan een quarantaineperiode, apart van het depot in een aparte ruimte. Dit kan ook betekenen dat de stukken worden behandeld in een klimaat- of zuurstofarme kast, voordat ze naar het depot gaan. Mocht toch schade worden ontdekt dan gaat de medewerker beheer en behoud hiermee aan de slag. Gelukkig is er aan deze akte uit Culemborg verder geen schade zichtbaar.