Schatgraven in het Rechterlijk Archief van Tiel en Zandwijk

Het rechterlijk archief van Tiel en Zandwijk bevat stukken uit de periode 1431 tot 1811. Het archief is ruim 70 meter lang en een waardevolle bron voor iedereen die onderzoek doet naar de geschiedenis van Tiel of naar familiegeschiedenis. Een groot deel van het archief is digitaal te bekijken.

Twee rechtbanken, één archief

Tiel en Zandwijk hadden vroeger ieder een eigen rechtbank, de zogenaamde schepenbank. In de loop van de tijd gingen deze rechtbanken samenwerken. Uiteindelijk werden ze samengevoegd. Bestuur en rechtspraak waren toen nog niet strikt gescheiden.

In de 19e eeuw zijn de rechterlijke stukken losgemaakt van het stedelijk archief. Ze kwamen in handen van het Rijk, net als andere rechterlijke archieven in Nederland. Later werden ze in bewaring gegeven aan het Regionaal Archief Rivierenland.

Wat vind je in dit archief?

De oudst bewaarde stukken in dit archief dateren van 1431. Er staan onder andere stukken in over:

• Strafzaken en civiele rechtszaken (bijvoorbeeld ruzies over schulden of bezit);

• Vrijwillige rechtspraak, zoals testamenten, volmachten, verkoopakten en leningen;

• Verwinprocedures: zaken waarbij schuldeisers beslag leggen op bezittingen van schuldenaren;

• Beheer van nalatenschappen en boedels;

• Besloten testamenten, die op naam doorzoekbaar zijn.

Deze documenten geven een uniek beeld van het dagelijks leven, eigendommen, familiebanden en handelsafspraken in de stad.

Hulp bij het zoeken

Zoeken in het archief vraagt wel wat voorbereiding. Veel stukken zitten in grote series die op datum zijn geordend. De beschrijvingen zijn niet altijd gedetailleerd. Daarom is het handig om vooraf te bepalen welk soort document je zoekt en in welke serie dat te vinden is.

Er zijn verschillende hulpmiddelen beschikbaar:

• Een inventaris met uitleg over de opbouw van het archief;

• Een lijst met oude termen die in dit soort archieven vaak voorkomen;

• Indexen, zoals namenlijsten, die het zoeken vergemakkelijken;

• Transcripties, waarbij stukken zijn uitgetypt en makkelijker leesbaar zijn.

Sommige hulpmiddelen zijn beschikbaar in de studiezaal van het archief, andere zijn online te vinden.

Zelf aan de slag

Hoewel het archief soms lastig te doorgronden is, biedt het veel waardevolle informatie. Laat je niet afschrikken door oud schrift of onbekende woorden. Met de beschikbare hulpbronnen kun je al een heel eind komen.