Notariële akten

Het RAR beheert de archieven van de zeven huidige gemeenten die in de 19e eeuw het arrondissement Tiel vormden. Daarbij zitten de notariële archieven die ouder zijn dan 75 jaar. In de streek hadden notarissen een standplaats in Ammerzoden, Buren, Culemborg, (Kerk)Driel, Eck en Wiel, Geldermalsen, Herwijnen, Opheusden, Rossum, Rumpt, Tiel, en Zaltbommel. Korte tijd waren er notarissen actief in Beusichem, Brakel, Drumpt, Nederhemert en Zoelen.

Notarissen hebben als taak het opmaken van officiële akten. Soms heeft iets alleen maar rechtskracht als er door een notaris een akte van is opgemaakt, bv. koopcontracten en testamenten. De partijen die zo'n akte laten opmaken, krijgen een exemplaar van die akte. Ook de notaris houdt een exemplaar: de minuut. De minuten van alle akten die een notaris heeft opgemaakt vormen het notarieel archief. Het RAR beheert ruim 200 meter aan notariële akten.

Schat aan informatie
In de notariële archieven vind je een rijke schakering aan onderwerpen die onmisbaar zijn voor historisch onderzoek. Akten geven vaak een kijkje in het dagelijks leven, gebruiken en gebruiksvoorwerpen. Je leest bijvoorbeeld over de verkoop van huizen, landerijen en inboedels, over het vastleggen van afspraken (voorwaarden) bij een huwelijk, bij de start van een onderneming (firma’s, vennootschappen) of de statuten van een op te richten vereniging of stichting. Maar ook kom je testamenten en schuldbekentenissen tegen die onze voorouders officieel wilden vastleggen. De akten zijn een rijke bron voor historici, stamboomonderzoekers en heemkundigen.

Wat zijn notariële repertoria?
Notarissen werden verplicht tot het bijhouden van een soort ‘index’ voor hun eigen archief: het repertorium (meervoud: repertoria). Dit is een register waarin een notaris iedere akte die hij opmaakte in het kort beschrijft, met een volgnummer, de datum, een aanduiding van de soort akte en een omschrijving van de betrokken partijen met alle vermelde namen, plaatsen en (on)roerende goederen. Je kunt het zien als een soort handige samenvattingen van alle akten van een notaris.

De akten die in het repertorium als minuut vermeld worden, zijn als origineel opgenomen in het archief van de notaris. Van de akten die vermeld worden als brevet of originali is in het archief geen exemplaar aanwezig. Er was dan alleen een exemplaar voor de aanvrager gemaakt, maar de samenvatting staat wel in het repertorium. Repertoria bieden een toegang op de minuten én brevetten.

Beter doorzoekbaar
De 1200 repertoria van het RAR zijn gedigitaliseerd. Het betreft zo’n 15.500 opnamen. Naar schatting staan hier ongeveer 315.000 akten in genoteerd. Op dit moment werkt een grote groep vrijwilligers op het platform VeleHanden.nl aan het beschrijven van al deze repertoria. Als ze daarmee klaar zijn, kun je de repertoria heel makkelijk doorzoeken op namen en trefwoorden.