Korte geschiedenis van het dorp Ommeren

De oudste vermelding van Ommeren dateert uit 997. Er zijn verschillende verklaringen voor de naam.

Misschien verwijst de naam naar een hooggelegen meer, maar dat lijkt onwaarschijnlijk omdat het gebied laag ligt. Een andere uitleg is dat de naam komt van een persoonsnaam, afgeleid van de heilige Audomarus, die uit twee oude Germaanse woorden bestaat: auda (erfgoed) en mar (roem).

Bewoning en ligging

Ommeren is gebouwd op een hoger gelegen stroomgordel, zoals vaak in het rivierengebied gebeurt. Ook de kerk staat op een hoogte. Uit archeologisch onderzoek blijkt dat Ommeren al in de Romeinse tijd bewoond was. Na een periode van overlast door water werd het dorp rond het jaar 1000 opnieuw bewoond. Enkele oude boerderijen zijn: Den Aschheuvel, Den Ham, Den Hevel en Den Beldert.

Eigendom en bestuur

In 997 schonk keizer Otto III Ommeren aan het klooster St. Adelbertstift bij Aken. Later hoorde Ommeren bij de graven van Gelre. In 1427 werd het aan het Sticht (Utrecht) toegewezen. In de 15e en 16e eeuw wisselde Ommeren vaker van eigenaar, onder andere kwam het in handen van de graven van Culemborg, die het rechtsgebied beheerden.

Hoewel Ommeren soms werd gezien als heerlijkheid, was het eigenlijk een ‘gericht’ zonder kasteel of adellijk huis. De heren van Lienden hadden waarschijnlijk het bezit, maar niet de bestuurlijke rechten. De graven van Culemborg stelden vanaf 1461 een rechter aan die het dagelijks bestuur voerde en benoemden ook de pastoor of dominee. De hoge rechtspraak lag bij het Ambt Nederbetuwe. In 1811 werd Ommeren onderdeel van de gemeente Lienden. Na herindelingen kwam het dorp in 1999 bij de gemeente Buren.

De kerk

De kerk van Ommeren is oud. De eerste pastoor werd genoemd in 1392, maar delen van de kerk zijn uit de 12e en 13e eeuw. Het koor is 15e-eeuws, en de toren werd in 1843 vernieuwd. De kerk is in de jaren zestig gerestaureerd. In de noordmuur zijn oude Romaanse ramen te zien. Onder het orgel ligt een grafzerk uit 1558, waarschijnlijk van een lid van de familie Van Meerten.

Baron van Brakell van den Eng

De adellijke familie Van Brakell bezat vanaf de 16e eeuw het goed Den Eng bij Ommeren. Baron Frederik Louis Willem van Brakell (1788- ) bouwde hier een nieuw landhuis en deed landbouwexperimenten. Hij was sociaal betrokken en liet in zijn testament veel na aan arbeiders in het nabijgelegen Meerten. Dit geld wordt nog steeds uitgekeerd via het “Fonds Hulpbetoon aan de arbeidende klasse in de buurtschap Meerten”.

Hoewel Den Eng deels op Ommerens grondgebied ligt, koos de baron ervoor de arbeiders in Meerten te steunen. Mogelijk vanwege een ruzie met de kerkenraad van Ommeren, of uit dankbaarheid omdat de inwoners van Meerten de barones ooit hadden geholpen.