Enspijk

Enspijk is een dorp in de gemeente West Betuwe

Herkomst naam
In 1129 wordt Enspijk als Inspike vermeld in een oorkonde betreffende de door gravin Alveradis gestichte abdij Mariënweerd. Het woord 'spijk' betekent uitstekende punt of spits, en had ook de betekenis van tuin, horde van rijshout of haag. Pagina's Van der Aa

Gemeentelijke indeling
1811 - 1977 gemeente Deil

1978 - 2018 gemeente Geldermalsen

2019 - heden gemeente West Betuwe

Korte geschiedenis van Enspijk
Enspijk is een concentrisch dorp dat ontstond op de oeverwallen van de Linge. Archeologische vondsten tonen aan dat er al bewoning was rond het begin van de jaartelling, met resten uit de late ijzertijd en vroeg-Romeinse tijd. Het dorp ontwikkelde zich compact rondom een brink, waar nu de kerk staat. De vroegste ontginning kenmerkte zich door onregelmatige blokverkaveling met kromme wegen en perceelsgrenzen.

Kerkelijke geschiedenis
In 1456 werd Henricus van Mirle genoemd als pastoor van "Eynspyck". Na de Reformatie in de 16e eeuw vormden Enspijk en Deil één kerkelijke gemeente, met de eerste predikant in 1625. De huidige laatgotische Hervormde kerk is een verbouwing van de oorspronkelijke eenbeukige kerk. Een bijzonder kenmerk is de 15e-eeuwse muurschildering van de Madonna met Kind op de zuidwand van het koor. In 1974 werd de kerk door bliksem getroffen en vervolgens gerestaureerd.

Kasteel Enspijk
Een belangrijk historisch element was het adellijk huis of kasteel Enspijk, gelegen ten zuiden van het dorp. Dit omgrachte huis, vermoedelijk gesticht in de 15e eeuw door de familie Pieck, had twee schuin opgaande trapgevels en een vaste brug. Het kasteel bestond uit een hoofd- en voorburcht en mat in totaal 50 x 63 meter inclusief grachten. In 1763 verkocht de laatste Pieck het kasteel, dat uiteindelijk in 1828 werd gesloopt door de toenmalige eigenaar, de graaf van Bylant van Marienweerd.

Bestuur en heerlijkheid
Tot 1811 werd Enspijk bestuurd door een schout en buurmeesters. Het dorp viel onder het Ambt Tielerwaard, geleid door de Ambtman die de graaf van Gelre vertegenwoordigde. De familie Pieck speelde een cruciale rol als heren van Enspijk vanaf 1439 tot 1763. Het dorpswapen is afgeleid van het wapen van de Piecks, wat mogelijk wijst op een vroegere band met het huis Bylandt.