Dodewaard
Dodewaard is een dorp behorende tot de gemeente Neder-Betuwe in de provincie Gelderland.
Herkomst naam
De naam Dodewaard is een combinatie van de oud-Germaanse persoonsnaam Dodo (een graaf met bezittingen in de Betuwe in de 9e eeuw) en het oud-Nederlandse woord "werth", dat eiland of land aan het water betekent. In de 11e eeuw werd Dodewaard geschreven als 'Dodewero in pago Baduano'. Pagina's Van der Aa
Gemeentelijke indeling
1811 - 2001 gemeente Dodewaard
2002 - heden gemeente Neder-Betuwe (werknaam 1-1-2002 tot 1-4-2003: gemeente Kesteren)
Korte geschiedenis
De oudste bewoning in het Rivierengebied vond plaats op de hoger gelegen oeverwallen. De Betuwe was al in de Romeinse tijd bevolkt door de Bataven. Het ontstaan van de huidige dorpen wordt geschat tussen 500 en 800 n.Chr., tijdens de Frankische periode. In Gesperden is Romeins aardewerk gevonden, terwijl in Wely middeleeuws aardewerk is aangetroffen.
Middeleeuwen en bestuur
Dodewaard was vanouds een aanzienlijke heerlijkheid in de Neder-Betuwe en de oudste bezitting van het Gelderse gravenhuis in de regio. De parochie Dodewaard besloeg in de 12e en 13e eeuw een groter gebied dan de latere burgerlijke gemeente. In 1315 werd de parochie onderhorig gemaakt aan de Arnhemse kerk. Tot 1811 kenden Hien en Dodewaard een dorpsbestuur met twee buurmeesters. Dodewaard lag in het Ambt Neder-Betuwe, waar de Ambtman een belangrijke rol speelde als vertegenwoordiger van de graaf van Gelre.
Adellijke huizen
In Dodewaard en Hien stonden vroeger vele adellijke huizen, waarvan nu weinig over is. Enkele bekende huizen waren:
- De Appelenburg
- De Snor
- Den Olden Hofstad (ook bekend als Slot Dodenweerd, nu De Hucht)
- De Pluymenburg
- De Huevel
- Den Esch
- De Vrijenburg
- De toren (in Wely)
Moderne geschiedenis
Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep het front in de winter van 1944/1945 recht door de gemeente Dodewaard. Veel inwoners werden geëvacueerd en het gebied leed zwaar onder de oorlog. Van 1811 tot 2001 was Dodewaard een zelfstandige gemeente. In 2001 werd het samengevoegd met de gemeenten Kesteren en Echteld tot de nieuwe gemeente Neder-Betuwe (aanvankelijk 'gemeente Kesteren' genoemd).
Religieus erfgoed
De oudste delen van de hervormde kerk in Dodewaard dateren uit de 11e of 12e eeuw. De kerk bezat ooit een kostbaar reliek, een heilig kruis, dat in 1315 naar Arnhem werd overgebracht. Na de Reformatie werden de kerkelijke gemeenten van Hien en Dodewaard samengevoegd.
Infrastructuur en waterbeheer
In 1882 werd het station Hemmen-Dodewaard geopend als onderdeel van de Betuwelijn. De regio heeft een lange geschiedenis van strijd tegen het water, met diverse dijken en waterwerken om overstromingen te voorkomen.