Beesd

Beesd is een dorp in de gemeente West Betuwe

Herkomst naam
Beesd (ook bekend als Bisde/Beest) wordt voor het eerst genoemd in de stichtingsoorkonde van de abdij Mariënweerd uit 1129. In dit document worden goederen in Beesd aan de abdij geschonken. Wat zegt het Aardrijkskundig woordenboek van Van der Aa over Beesd?

Gemeentelijke indeling

1811 - 1977    gemeente Beesd
1978 - 2018    gemeente Geldermalsen
2019 - heden   gemeente West Betuwe

Korte geschiedenis van Beesd
Sinds 1414 vormde Beesd, samen met Rhenoy, een klein Gelders ambt[3]. In 1427 kreeg het een eigen landrecht. Het dorp telde drie versterkte huizen: het Hooge Huis, het Lage Huis (ook bekend als Huis aan de Wiel of Wolfswaard), en het Blauwe Huis. Deze werden bewoond door leden van het geslacht Pieck, die vaak onderling in conflict waren. In de 15e eeuw was er veel onrust in Beesd. Walraven Pieck, die aan de Gelderse zijde stond, bezette het Hooge Huis vanaf 1478. Zijn broers Cornelis en Gijsbert, die Bourgondisch gezind waren, maakten hier aanspraak op. Dit leidde tot verschillende conflicten en belegeringen. Karel van Gelder probeerde een einde te maken aan deze ongeregeldheden, wat uiteindelijk resulteerde in de executie van Gijsbert Pieck en de dood van Walraven Pieck in gevangenschap. In 1511 veroverde Hertog Karel het Hooge Huis en stelde Otto van Haeften aan als drossaard.

Dorpsstructuur
Beesd heeft een karakteristieke dorpsstructuur, typerend voor het rivierkleigebied. Het dorp is ontwikkeld langs drie evenwijdige wegen die vorksgewijs op elkaar aansluiten, met de Voorstraat als hoofdstraat. Deze Voorstraat, met zijn beplanting van geschoren lindenbomen, vormt een karakteristiek dorpsbeeld.

Mariënwaerd 
Ten oosten van Beesd ligt het landhuis Mariënwaerd, gebouwd op de plaats van een voormalige Premonstratenzer abdij. Deze abdij, gesticht in 1129, speelde een belangrijke rol in de geschiedenis van Beesd tot aan de Reformatie. De abdij werd in 1566 en 1567 tijdens de beeldenstorm in de as gelegd.

18e en 19e eeuw
In de 18e en 19e eeuw kende Beesd enkele ingrijpende gebeurtenissen. In de nacht van 15 op 16 september 1787 werd het dorp geplunderd door ingekwartierde Pruisische troepen. Op 29 november 1836 brak er een grote brand uit tijdens een hevige storm, maar een verandering in de windrichting voorkwam dat het hele dorp in vlammen opging.

Sociale voorzieningen
Al in 1329 wordt een gasthuis in Beesd vermeld. De abt van Marienweerd was collator van een Gasthuis- of St. Nicolaas-vicarie. Tegenwoordig is Beesd een dorp met een beschermd dorpsgezicht. Het dorp is bekend om zijn korenmolen De Vrijheid, het landgoed Mariënwaerdt, en de Sint-Pieterskerk, waarvan de toren dateert uit de 15e eeuw.