Balkenbrij

“Schijven meel dat met het nat, waarin de worsten gekookt waren, vermengd was”...

...zoals geschreven staat in het Nederlands woordenboek van Spelling-De Vries en Te Winkel 1863.

Balkenbrij: een vergeten streekproduct
Balkenbrij is een traditioneel gerecht uit de slachtmaand november, gemaakt van overgebleven bouillon, spek, vleesresten, boekweitmeel en rommelkruid. De naam komt van het oud-Nederlandse ‘balk’ of ‘balg’, wat ‘buik’ betekent. Elke regio heeft zijn variant: met spek in Brabant, bloed in Limburg en rozijnen in Gelderland.

Verdwijnende traditie
Door het verdwijnen van de huisslacht raakt balkenbrij in de vergetelheid. Al in 1891 vreesde men dat de Nederlandse huisvrouw het recept niet meer kende. Na de Tweede Wereldoorlog nam het aantal huisslachtingen af, mede door regelgeving en veranderende welvaart.

 

Recept: Balkenbrij

• ½ liter nat waarin de (rook)worsten gekookt zijn

• 250 gram boekweitmeel

• 50 gram krenten en rozijnen

• 150 gram uitgebakken kaantjes*

• 2 eetlepels rommelkruid**

• zout en peper naar smaak

  eventueel extra anijszaad toevoegen

De rookworst die je vers bij de slager koopt maak je gaar door het in koud water op te zetten en ongeveer 20-25 minuten te laten garen in net niet kokend water. Dan haal je de rookworst eruit, gebruik deze bijvoorbeeld eens in een salade. Het nat breng je aan de kook met de kaantjes en laat een ½ uurtjes zachtjes koken. Roer de boekweit door het nat en laat onder heftig roeren enkele minuten doorkoken. Voeg de overige ingrediënten toe, de rozijnen en krenten op het laatst. Blijf roeren tot het gerecht gaar is.

Lang leve de keukenmachine
Laat de brij wel even goed koken anders gaart het meel niet. De balkenbrij daarna in een omgespoelde schaal doen om te laten afkoelen.

Doe de warme balkenbrij in een grote schaal of bakblik en laat het afkoelen. Als het volledig afgekoeld is, kun je het uit de schaal halen en in stevige plakken snijden. Deze plakken bak je vervolgens in een klein beetje roomboter eventjes aan beide kanten en zorg dat het niet aanbakt. Je hoeft het niet zo lang te bakken, maar het moet wel warm zijn en het is het aller lekkerst als het een heel klein beetje knapperig is. Je balkenbrij is klaar om op te dienen! Ook lekker op een boterham bestrooid met wat suiker.

* kaantjes is uitgebakken niervet

** rommelkruid is een gemengde specerij: zoethout, piment, anijszaad, karwijzaad, kruidnagel en rood sandelhout (typische rode Gelderse kleur ). Het rommelkruid vond ik uiteindelijk in een ouderwets drogisterijwinkeltje in Breda.