Archieven

 

Uw zoekacties: De Olijftak, 1871; p. 238

De Olijftak

beacon
1  records
 
 
DOT_1871 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1871; p. 238
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
238
Datum:
1871
Jaargang:
1871
Is onderdeel van:
6
DE OLIJFTAK .
voort wil snellen , en al glimlachend iedereen toe te lonken , als ' t hem op school naar zijn zin gaat . Te Edinburg daarentegen en overal elders in Schotland , zou niets zoo natuurlijk schijnen , dan dadelijk te denken dat men ook een Schot is . Wat op de bergeD ais in de steden , onder alle kleederdrachten en op alle leeftijden , door honderd verscheidenheden van stand , trekken en karakter henen in Schotland den boven-toon ( boventoon ) houdt , en wat men misschien niet opmerken zou , zoo men niet uit Engeland kwam , — maar wat toch in het geheugen blijft , als een bijzonder kenteeken van dezen volksstam in tegenstelling met zijne naburen , — dat zijn de vrije aanvallige manieren van allen : dat is eene onge-dwongene ( onge-dwongene ) spraakzaamheid , eene algemeene gewoonte van elkander recht als meDsch , als gelijken gulgoed te behandelen , eene eerste aandrift van plotselinge ver-broedering ( verbroedering ) , die allen schroom doet verdwijnen , en den onbekende te gemoet gaat , om een « mensch « te ontdekken ; zoodat men wel zou kunnen zeggen : « Geene natie heeft eene zoo groote , innige kracht van welwillendheid ,» gelijk Sidney-Smith ( Sidney-Smith ) zich uitdrukte , die langen tijd te Edinburg geves-tigd ( gevestigd ) , en een goed beoordeelaar was van die hoedanigheid , die bij hemzelven met uitgelaten boert gepaard ging . Daarom spreekt men dau ook dat kind/ie Scotch ( vriendelijke Schotsen ) zoo gemakkelijk uit ; die twee woorden zijn er slechts één , en daar het eene het andere uitdrukt , is het woord vriendelijk een spreekwoord geworden , vooral wat Schotsen is . De volkstaal vloeit over van welluidende eigenaardigheden , uitdrukkingen vol teederheid , die zelfs aan krijgszangen , aan liederen die de uitdrukking zijn van staatkundige hartstochten , zulk eene bijzondere zoetvloei-endheid ( zoetvloeiendheid ) leenen . Daar zijn in Schotland geen preten-denten ( pretendenten ) meer , maar
Ja zusters , hij zal , hij zal keeren ,
Trouw zwoeren we aan wie voor hem strijdt , Geen andren zij immer het harte
Der dochters van ' t bergland gewijd-Een ( gewijd-Een ) vogeltje kwam voor ons venster ,
Het floot er zoo zacht en zoo rein , En « wee mij ! om onzen prins Charlie ,»
Zoo floot het zijn droef referein .
En toen ik dat vogeltje hoorde ,
Toen wierp ik mijn lokkrans ter neer ,
Toen sprongen mijn tranen in de oogen , Want ' k minde prins Charlie zoo zeer .
En ' k sprak : /' lief , lief vogeltje zeg mij ,
« Van waar toch dat moedige lied ? « Zijn ' t woorden die iemand u leerde ,
« Of klanken van rouw en verdriet ?»
» « O neen , o neen , neen ,»» zong de vogel , « K De wind is zoo koud en zoo ruw ,
» * lk vlieg in den regen sinds d'oehtend , «« Ach , wee mij , prins Charlie , om u.mr
a « De heuvlen , waar hij moest gebieden , ' « Herkennen den vreemdeling niet ,
» « De nood grijnst alomme hem tegen , » « Gevaren alom wat hij ziet .»
» « Toen dreigde mij ' t harte te breken
n "' t Werd nacht en zijn dek was een pij , » « Zijn peluw een struik op de hoogte ,
« « Wee mij om prins Charlie , wee mij !»#
Welk eene innige gehechtheid aan het koniugschap spreekt uit deze regelen . De Schotsche volkspoësie is vol van die zachte liefelijkheid , van dat innemende meege-voel ( meegevoel ) . Doch schijut u de tegenstelling onaannemelijk van een zoo verknocht volk , met dat lange verleden vol binnenlandsche worsteling , waarvan ik vroeger sprak ? Ik zal beproeven u een antwoord te geven . Het volks-karakter ( volkskarakter ) openbaart zich eerst op een zekeren trap van be-schaving ( beschaving ) , gelijk het karakter van den mensch op een zekeren trap van opvoeding . Het is eene geheel valsche stelling dat de menschen , ' t zij afzonderlijk , ' t zij vergaderd genomen , des te meer hunnen waren aard doen kennen , naar-mate ( naarmate ) zij minder werk van zich-zelven hebben gemaakt of minder invloed op anderen hebben uitgeoefend . Het was eene noodlottige dwaling van J . J . Rousseau dit te gelooven , en nog noodlottiger dat hij dit dwaalbegrip in andere gemoederen zaaide , die het hebben opgenomen zonder het te bemerken , en er de kiemen van ontwik-kelen ( ontwikkelen ) , zonder te beseffen waar de wortels er zich van bevinden . De onbeschaafde toestand is noch voor volke-ren ( volkeren ) noch voor enkele personen de natuurstaat , evenmin als de ruwe delfstof de delfstof zelve is . Lang moeten de volkeren zwoegen , eer hun zielsleven zich openbaart . Sommigen geraken er eerder , anderen later , toch al naar-mate ( naarmate ) van omstandigheden ; en tot zij er toe komen , kan hun diepst gevoel vreemd afdwalen en de tegenstrijdigste uitwerkselen teweegbrengen , gelijk eene bron zouder uitwatering , eenjonderaardsch moeras vormt , totdat zij een klare stroom langs de oppervlakte van den bodem wordt .
Is het te verwonderen dat een stam in het verre en bergachtige Schotland , aan het einde der wereld dicht bij de noordpool gevestigd , van zijne eenige naburen ge-scheiden ( gescheiden ) door onafgebroken vijandschap , en door hen onophoudelijk naar hunne woeste en kale rotsen terug-gedrongen ( teruggedrongen ) , die Rome zelve niet beproefd had te genaken ; — van het vasteland gescheiden door eene gevaarlijke zee en door een stam , die noch met het vasteland noch m et Schotland bevriend wa s ; — niet enkel van anderen afgezonderd , maar zelfs door zijne eigene bergen indeelen en onderdeelen gesplitst ;— dat een zachtaardige volksstam , in dergelijke omstandigheden geplaatst , langeu tijd slechts barbaarsche zeden heeft gekend , en nog lang sporen en o verblijfselen van barbaarschheid , te midden van zijn voor-uitgang ( vooruitgang ) , heeft behouden ? Baart het u verwondering , wanneer gij in een roman een hart voor de liefde ge-schapen ( geschapen ) ziet inkrimpen , wanneer het sedert zijne vroegste jeugd door alles wordt teruggestooten ; verbitteren , als alles het beleedigt ; verbrijzelen , als het enkel ontberingen kent ; volstrekt onbewust van zich zelf blijven en vreeselijk veranderen , wanneer niets het in staat stelt , zijne geheime aandrilt te gehoorzamen V En wanneer het eenmaal de gelegenheid tot beminnen heeft gevonden , verwondert gij u dan dat het nog langen tijd sporen van wantrouwen en ruwheid vertoont ? Of mijn geheugen bedriegt mij zeer , of gij hebt dien roman van een hart , kampende met verkeerde gewoonten , om zijn oorspronkelijkenaard te herwinnen , gij hebt dien roman gelezen , gij hebt hem schoon en waar gevonden : het is Mauprat , door Mevr . Sand . Zoo is ook de geschiedenis van den stam der Schotten een andere roman van eene verdrukte kindschheid en eene stormachtige jeugd , waarin men ziet , dat een volk , evenals een enkel mensch , zoodra hij niet weet wat met zijne natuurlijke aandrift te begin
baar en werkzaam in onze rustige tijden , waar de « cliënten » hoe langer hoe minder tot hunne beschermers de toevlucht behoeven te nemen , en deze wederkeerig minder op hunne beschermelingen behoeven te steunen . Voorzeker de oude geschiedenis van Schotland zou thans afzichtelijk schijnen , indien men inde zeden der barbaarsche tijden de trekken van den stam zelven meende te zien . Zij treft integendeel en is aantrekkelijk , omdat men in eene beperkte ruimte de onbestemde woelingen aanschouwt van een volksstam , wien slechts de beschaving ontbrak , om zich te vertoonen zooals hij waarlijk is , namelijk om een woord te gebruiken dat te onbepaald zou zijn , ware het niet de korte samenvatting van al het vooraf-gaande ( voorafgaande ) , — « een innig gevoelende stam .»
Walter Scott drukt geheel zijn vaderland , zijn Schot-land ( Schotland ) uit ; Lord Byron , Engeland . In die twee groote geniën van lateren , van onzen tijd , die dezelfde taal schreven , spiegelden zich de trekken van den Schot en van den Brit juist af : het gulle , natuurlijke , mededeelzame van den een , het fiere , hooghartige , in-zich zelf gekeerde van der ander ; het vasthoudende aan begrippen en gebruiken , het heimwee van Schotland van den een ; het bewege-lijke ( bewegelijke ) , persoonlijke , weerbarstige van den ander : in ' t oog loopende contrasten , die bij den een gelijkmoedigheid van toon , liefelijkheid van gevoel verklaren , en onvolg-bare ( onvolg-bare ) , stoute schoonheid bij groote gebreken in den ander . De schrijver zet deze vergelijking eenigszins voort , en vervolgt aldus :
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd
 
 
 

Deze site plaatst cookies ten behoeve van het optimaliseren en verbeteren van onze digitale dienstverlening.
Dit gebeurt anoniem. Door gebruik te maken van deze website ga je daarmee akkoord. Lees er meer over in ons privacy statement

Ik snap het