Archieven

 

Uw zoekacties: De Olijftak, 1872; p. 266

De Olijftak

beacon
1  records
 
 
DOT_1872 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1872; p. 266
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
266
Datum:
1872
Jaargang:
1872
Is onderdeel van:
2
DE OLIJFTAK .
en diplomatieke listen op deze vorsten . ! Men had onderling onzen val , ja de ver - ' deeling der republiek bepaald . Groote vlo - I ten , degelijke scheepsbevelhebbers , ont-zettende ( ontzettende ) legers , de beste veldheeren van : Europa , schatten door een Colbert verza - ; meld , stonden dit plan ten dienste . Bijna tegelijkertijd deden ons Frankrijk , Enge-land ( Engeland ) , Munster en Keulen den oorlog aan in 167-2 ( 167-2 ) , en wij hadden geen bondgenoot dan onze vorige vijand , het zoozeer ver-zwakte ( verzwakte ) Spanje .
Hoe was onze kracht tegenover deze groote overmacht ? Johan de Witt , bou-wende ( bouwende ) op de erfelijke vijandschap tusschen Engeland»en Frankrijk , voorbijziende hoe een lichtzinnig vorst , de belangen zijns lands opofferende , zich aan den vijand van zijn land kon verkoopen ; steeds bedacht om in Holland de republiek te zien en daar-om ( daarom ) , als voor dit gewest Engeland gevaar-lijk ( gevaarlijk ) achtende , de vloot in goeden stand te houden , had het landleger laten ver-vallen ( vervallen ) , omdat hij wel vreesde voor Enge-land ( Engeland ) , niet voor Frankrijk , dat hij door verbonden meende te kunnen beteugelen , terwijl hij aan het weinig beteekenende Munster en Keulen niet dacht . Zoo had-den ( hadden ) wij dan in 1672 wel eene vloot tegen Engeland , maar geen leger tegen de reu-zenmacht ( reu-zenmacht ) van Frankrijk en de verbonden vorstendommen Munster en Keulen .
Hadde in dezen tijd de spreuk onzer vaderen : « Eendracht maakt Macht ," nog maar in aller harten weerklank gevonden : wij zouden wel licht nog sterk genoeg geweest zijn tegenover zoovele machtige vijanden . Maar helaas ! binnenlandsche verdeeldheden heerschten bij de dreigende gevaren van bui-ten ( buiten ) . Johan de Witt had weten te bewerken , dat de prins van Oranje , zoon van Willem II , van al de waardigheden zijner voorvaderen was uitgesloten . De Oranjepartij haatte hem daarom . Alle rampen , die het Vaderland dreigden te treffen , wijtte men hem , zij het dan ook naar waarheid of ten onrechte . Holland heerschte over de andere gewesten , en de andere deelen van onzen staat waren hierover ontevreden .
De geschiedenis van 1672 is ieder be-kend ( bekend ) . De machtige legers van LodewijkXIV drongen tot in ' t hart van Holland door . Munster en Keulen bemachtigden de noor-delijke ( noordelijke ) provinciën en belegerden zelfs de slad Groningen ; Engeland dreigde ter zee . De merkwaardige woorden toen gesproken bevatten waarheid : « de regeering was rade-loos ( radeloos ) , het volk redeloos , het land reddeloos .» Reeds was de verdeeling der republiek bepaald en uitgesproken . De eischen van Lodewijk XIV werden door sommige staats-ieden ( staatsieden ) gehoord en zelfs in de vergadering der Algemeene Staten aangeraden . In Frankrijk begon men met het oprichten eener triumfpoort voor den veroveraar der republiek . Den prins van Oranje werd pjolland als een vorstendom aangeboden ;
de edele man weigerde dit met de woorden : « ik weet een middel om den ondergang van mijn vaderland niet te zien : het is , op de laatste schans , die ik verdedig , met den degen in de vuist te sneuvelen .»
Er kwam verandering . De prins van Oranje werd aangesteld eerst tot kapitein-generaal ( kapitein-generaal ) over het leger voor éenen veld-tocht ( veldtocht ) ; maar kort daarna in al de waardig-heden ( waardigheden ) zijner voorvaderen . De eendracht werd hersteld ; jammer dat de schandelijke moord van de gebroeders de Witt eene vreeselij ke bladzijde in onze geschiedenis brengt .
Wat de vereenigde machten niet konden denken , gebeurde : de Ruijter handhaafde de eer onzer vlag tegen de gezamenlijke Engelsche en Fransche vloten ; de over-winnaars ( overwinnaars ) werden tot staan gebracht , en de verdeeling der republiek bleek hun niet mogelijk te zijn .
In dit tijdpunt valt de gebeurtenis voor , die wij willen schetsen , en waarvan men binnen weinige dagen het tweehonderd-jarig ( tweehonderd-jarig ) feest zal vieren .
I .
DE WONING VAN DEN SCHOOLMEESTER .
Het is in ' t laatst van het hiervoren door ons kortelijk geschetste , in onze geschie-denis ( geschiedenis ) zoo vreeselijke , jaar 1672 . i)e vorst heeft de Nederranasche rivieren mei ijs gedekt , en daardoor de natuurlijke bijna onwinbare verdedigingsmiddelen van ons Vaderland nutteloos gemaakt . De moed en geestdrift der Nederlanders echter zijn oorzaak , dat Luxemburgs plan , om over het bevroren land naar ' s Gravenhage te trekken , wordt verijdeld . Groningen is sedert 31 Augustns door het Munstersche leger , na eene gevaarvolle belegering , ver-laten ( verlaten ) .
In eene eenvoudige woning , gelegen in eene der minst aanzienlijke straten van laatstgenoemde stad , zit , terwijl een groot turfvuur onder den schouw helder brandt en de koude van een Decembernacht uit het vertrek verdrijft , een nog jeugdig krachtvol man ijverig te studeeren . De vrij groote vetkaars , op een tinnen kandelaar geplaatst , is reeds , ten halve opgebrand . Geen wonder ook : de ratelwacht heeft reeds met krachtvoile stem , aan de weinige nog wakende Groninger burgers , het uur van middernacht verkondigd .
De geleerde , want dit is hij , zooals men zien kan aan de menigte boeken , die om hem verspreid liggen , is ijverig bezig met zijn teekenstift te werken aan den platten grond van de vestingwerkcn eener stad . Gedurig ziet hij een naast hem liggend met flinke hand geschreven plan , en legt zoo eindelijk de laatste hand aan zijne teekening .
Vermoeidheid schijnt de ijverig werkende man niet te kennen ; althans toen hij de teekenstift neerlegt met de woorden : « ein-delijk ( eindelijk ) is mijn arbeid gereed ! O ! mochte het Gode behagen mijn geliefd Koevorden door mijn plan van de vermaledijde benden van Bernhard van Galen te verlossen , wat zou ik dankbaar zijn ,» toen straalde helden-vuur ( heldenvuur ) uit de oogen van dien echten Neder-lander ( Nederlander ) der zeventiende eeuw . Hij is , ja ! een geleerde , dit teekenen zijne kleeding en het zwarte kapje , dat zijne blonde haren dekt ; maar de krachtvolle gestalte toont aan , dat hij pen en teekenstift en passer zeer goed zou kunnen verwisselen met het zwaard .
De man van wien wij spreken is Mein-dert ( Mein-dert ) van Tienen , schoolmeester en land-meter ( land-meter ) te Koevorden . Een waar Nederlander , beminnaar zijns Vaderlands , een vijand van vreemde overheersching , heeft hij , toen zijne vaderstad door de Munsterschen was bemachtigd , Koevorden verlaten en zijne woonplaats te Groningen gevestigd , waar hij , tijdens de moedige verdediging-dier ( verdediging-dier ) stad tegen een groot vijandelijk leger , dapper heeft gestreden in do rijen dei-burgers ( dei-burgers ) . Zijne dapperheid en bekwaamheid is opgemerkt door den grijzen veldheer Karel van Rabenhaupt .
Maar meer wil hij doen . Bij hem is het plan tot rijpheid gekomen , om door de kennis , die hij van de vestingwerken van Koevorden heeft en van de awakke punten der verdediging gebruik " te m"a!?en . ion einde kaarten te ' vervaardigen , waardoor men , met een goed plan tot aanval , met biezenbruggen om over de moerassen te komen , de sterke vesting bij verrassing zou kunnen innemen . Meermalen heeft hij samenkomsten daarover met Rabenhaupt gehad , die , ja , wel ooren naar zijn plan heeft ; maar door de voorzichtigheid van den ouderdom bevreesd voor het doen van onberaden stappen is , en daarom nog steeds besliiitenloos blijft , hoe te moeten han-delen ( handelen ) .
IJverig heeft van Tienen dag en nacht doorgewerkt , en thans heeft hij zijn arbeid voltooid . Nog eenmaal vestigt hij een den-kenden ( denkenden ) en nauwkeurige » blik op de ver-vaardigde ( vervaardigde ) kaarten , zijn vinger wijst onwil-lekeurig ( onwillekeurig ) de zwakste punten aan , tot aanval geschikt . Nog eenmaal overdenkt hij zijne geschrevene plannen , en met de woorden : « ja ! het kan , het zal , het moet gelukken , zoo Rabenhaupt mij een behoorlijk getal troepen wil medegeven , en ik hem van de uitvoerlijkheid van mijn plan kan over-tuigen ( overtuigen ) ;» werpt hij zich achterover in zijn zetel , niet om van vermoeidheid uitte-rusten ( uitte-rusten ) , maar om te denken en te i peinzen .
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd
 
 
 

Deze site plaatst cookies ten behoeve van het optimaliseren en verbeteren van onze digitale dienstverlening.
Dit gebeurt anoniem. Door gebruik te maken van deze website ga je daarmee akkoord. Lees er meer over in ons privacy statement

Ik snap het