Archieven

 

Uw zoekacties: De Olijftak, 1872; p. 263

De Olijftak

beacon
1  records
 
 
DOT_1872 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1872; p. 263
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
263
Datum:
1872
Jaargang:
1872
Is onderdeel van:
DE O L IJ F T A K .
7
voor een gewoon menschenverstand onzichtbare verband der dingen en verschijnselen te ont-dekken ( ontdekken ) ; waar andere menschen slechts van liever-lede ( lieverlede ) , stap na stap door ' t gebied der gedachte moeten heneiischrijden , om zonder wankelen tot de eind-uitkomst ( eind-uitkomst ) te geraken , bereikt het genie , op den grondslag van veel minder gegevens . ja om zoo te zeggen , bijkans alleen naar aan-wijzingen ( aanwijzingen ) ^ met een ontzettende vlucht en als met een enkelen sprong die uitkomst , tot ver-bazing ( verbazing ) der tijdgenooten , voor wie zelfs dat in-zicht ( inzicht ) , dat juiste treffen op eens , onbegrijpelijk en verbazend zijn . Menschen echter , die den kentrek van ' t genie op het voorhoofd dragen , onderscheiden zich niet alleen door de vatbaar-heid ( vatbaarheid ) om zich het tegenwoordige helder voor oogen te stellen en om de toekomst als noodwendig of mogelijk gevolg van het tegenwoordige met éenen blik te doorzien , maar ook door de bij-zondere ( bijzondere ) gave , om juist die middelen te kiezen en aantewenden , die spoediger en zekerder tot het doel leiden . Zulke geesten bezitten altijd eene ontzagwekkende zedelijke macht , waardoor zij hunne geheele omgeving aan zich onderwerpen ; hunne verschijning op het gebied der geschie-denis ( geschiedenis ) is of een groote ramp of een groote zegen voor de menschheid , al naarmate het doel waar-naar ( waarnaar ) zij streven . Wee de menschen , wanneer een geniaal persoon slechts door roem - en heersch-zucht ( heersch-zucht ) wordt gedreven ! In zulke tijden is de wereld getuige van ' t bedrijf van personen , die alles wat heilig is — het geluk van gansche volkeren en de dierbaarste belangen der mensch-LciJ ( mensch-LciJ ) ■- -- ( - ) aan hunne eigene verheffing ten offer brengen . Het treffendste voorbeeld van zulk eene onheilspellende verschijning zien w
Als eene grootsche verwezenlijking van een geniaal karakter , dat zich dienstbaar maakt aan het algemeene welzijn , zoo verschijnt Peter ! De natuur had hem mild bedeeld met alle eigen-schappen ( eigenschappen ) van den man , die vol geestkracht denkt , en tevens van den man , die met geestkracht han-delend ( handelend ) optreedt . In hem ging eene buitengewone scherpzinnigheid en diepte van overtuiging ge -
paard met vastheid van wil en een onvermoeibaren , cloorzetteuden ijver . Waaruit anders , dan uit het instinctmatig bewustzijn van ' t genie , is het te verklaren , dat hij de noodzakelijkheid eener Russische vloot met eene zeehaven reeds gevoelde , toen hij zich bevond in zijne residentie , wel de meest in't binnenland teruggedrongen zetelplaats van alle Europeesche residentiën , verwijderd van de indrukken en beelden , die bij de kustbewoners de liefde voor de bewegelijke elementen doen geboren worden ; ja nog als jongeling , in zijne ontspanniugs-uren , op den vijver van Prossannoj en op het meer van Perejasslaw eene hartstoch-telijke ( hartstochtelijke ) neiging voor het zeewezen , aan den dag legde ? Waardoor anders dan door zijn genie , begreep hij al ' t gewicht eener geregelde krijgs-macht ( krijgsmacht ) , toen hij zich in de schaduwrijke bosschen van het dorp Preobrashensk aan een louter kinderlijk vermaak met de Poteschnyje overgaf , welke jeugdige leger-kiemen dnor zijne scheppende hand later in regimenten weiden veranderd en op de velden van Pultawa de vraag zouden be-slissen ( beslissen ) , of Rusland een Europeesche staat zou zijn ? Is het niet een trek van genialiteit , die weetgierigheid , die hartstochtelijke dorst naar kennis , die zich reeds in zijne jeugd bij hem openbaarde en die hem tot aan ' t graf bijbleef ? Reeds als veertienjarige knaap , toen hij ter nauwernood kon lezen noch schrijven en onder menschen opgegroeid , die niet door wetenschap waren verlicht maar er onverschillig voor waren , had hij behoefte om in het rijk der wetenschap door te dringen . Vergeefs vraagt hij aan zijne omgeving naar dingen , die zij noch hij kent , doch waarvan zijn genie reeds het bestaan ver-moedt ( vermoedt ) , zijn genie,'t welk vooruitziet dat kennis alleen den mensch veredelt , zijne krachten ver-meerdert ( vermeerdert ) en hem tot een nuttig lid der maat-schappij ( maatschappij ) opvoert . Wij zouden
der geschiedenis van Peter den Groote , eenige maatregelen van den czaar , vooral die , waardoor hij den strijd voerde met de onwetendheid der bij hare tijdgenooten achterlijk gebleven Russische maatschappij , te hard en voorbarig noemen . Deze opvatting zou eenigszins gegrond kunnen zijn , indien ' t mogelijk ware het bewijs te leveren , dat een in onkunde verzonken endaar-door ( endaar-door ) hardnekkig in zijn stilstand volhardend en voor de verbetering van zijn toestand onverschillig volk , alleen door zachte , trapswijs opklimmende maatregelen in eene machtige Europeesche natie kan worden veranderd . Dit bewijs zou echter alleen door eene bepaalde proefneming kunnen worden geleverd ; en daar zulk eene proef on-mogelijk ( onmogelijk ) is , zoo behooren alle overpeinzingen wat beter zou geweest zijn als Puter dit en niet dat gedaan had , tot de reeks van nuttelooze overwegingen , die in ' t gunstigste geval tot dek mantel voor over ' t geheel geenszins edele bedoelingen dienen . Om tot eene juiste beoor-deeling ( beoordeeling ) te geraken van de middelen , waardoor mannen zooals Peter , hun doel bereiken , moet men het oog slaan op de vruchten , die zij hebben gedragen ; en wanneer deze vruchten zegenrijk voor de menschheid blijken te zijn , wanneer ze als zaadkorrels voor den geheelen volgenden bloei van het volk zijn nedergevallen , kan het onpartijdige nageslacht deze middelen slechts zegenen en daarin de geheimzinnige macht van het genie erkennen .
Een der maatregelen , waarop deze opmer-kingen ( opmerkingen ) ten volle toepasselijk zijn , was de stichting der Academie van Wetenschappen , die Peter in zijne laatste levensjaren ontworpen en zijne opvolgster tot stand gebracht heeft . Peter , die niet alleen hooger stond dan zijne onder-danen ( onderdanen ) , maar ook in vele opzichten zijn tijd vooruit was , zag met zijn helderen blik in , dat zonder wetenschap een volk onmogelijk waarlijk groot kan zijn en dat zonder de invoering der wetenschap bij ons de heilzame ontwikkeling der instellingen , waardoor hij de staatkundige inrichting van Rusland hervormde , niet zeker gevestigd kon worden . Hoewel het ontkenen der onontbeerlijke kundigheden aan het buiten-land ( buitenland ) door vertaling van vreemde boeken , door het toelokken in Rüssischen dienst van vreem-delingen ( vreemdelingen ) en door andere soortgelijke maatregelen ook voorloopig aan de eerste behoefte voldeed , zou dit alles echter toch onvoldoede zijn ge-weest ( geweest ) om Rusland op de hoogte te brengen , waarop hij verlangde dat zijn rijk zich plaatsen zou . Deze overtuiging bracht hem op de ge-dachte ( gedachte ) dat het noodig was zich in Rusland zelfstandig met de wetenschap bezig te houden en tot dat doeleinde de geleerde ontwikkeling van westelijk Europa op onzen bodem over te planten . Hier , evenals bij andere ondernemingen , was ' t genoeg dat Peter , die niet van halve maatregelen hield en die niet gewoon was voor de moeiel ijkheid eener zaak terug te deinzen , de geheele uitgestrektheid van de taak inzag , om rechtstreeks door afdoende en degelijke maat-regelen ( maatregelen ) aan de uitvoering daarvan de hand te
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd
 
 
 

Deze site plaatst cookies ten behoeve van het optimaliseren en verbeteren van onze digitale dienstverlening.
Dit gebeurt anoniem. Door gebruik te maken van deze website ga je daarmee akkoord. Lees er meer over in ons privacy statement

Ik snap het