Archieven

 

Uw zoekacties: De Olijftak, 1872; p. 245
De Olijftak
beacon
1  records
 
 
DOT_1872 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1872; p. 245
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
245
Datum:
1872
Jaargang:
1872
Is onderdeel van:
DE O L IJ F T A K .
5
verslagen . gedeeltelijk krijgsgevangen werd , had Karel zich tot scheidsrechter van het Noorden kunnen opwerpen . Doch hij speelde met het geluk als een overmoedig kind . De jonge vurige knaap vond slechts bevrediging in vechten en overwinnen ; het kwam hem daarbij niet in ' t hoofd partij te trekken van de behaalde zege .
De 18,000 man , die hij krijgsgevangen had gemaakt,stuurde hij weder naar huis , ja , hij stond zijn troepen niet eens toe den vijand te vervolgen , enzeide : « Als wij ze allen dood-slaan ( doodslaan ) , blijft ons niets meer over te bevech-ten ( bevechten ) .» Onder zulke omstandigheden kon Peter gerust zijn bekend woord spreken : « mijn broeder Karel zal ons nog vele malen slaan , maar eindelijk zullen wij van hem leeren hem te overwinnen .» Om zijne troepen lang-zamerhand ( langzamerhand ) aan het gevecht met de Zweden te gewennen , viel hij dezen altijd met eene aanzienlijke overmacht aan , waardoor ' t hem dan ook gelukte hen een paar malen te slaan ( 1702 ) en de vesting Nöteborg — die later den naam van Sleutelburg kreeg — te ver-overen ( veroveren ) . Reeds in ' t volgende jaar legde hij op Zweedschen bodem den grondslag tot de nieuwe hoofdstad van zijn rijk .
Daar alles wat hij schiep altijd op naboot-sing ( nabootsing ) van den vreemdeling berustte , zoo zweefde hem ook bij de stichting van Pe-tersburg ( Petersburg ) als model zijn lievelingsstad , Am-sterdam,voor ( Amsterdam,voor ) den geest.Op het Newa-eiland W;i;sily ( Wassily oslrowj muest een klein Amsterdam gebouwd worden , daar de lig-ging ( ligging ) van dit eiland den Czaar daartoe bij-zonder ( bijzonder ) geschikt voorkwam . Door den Zweed-schen ( Zweedschen ) oorlog afgeleid , verliet Peter zich echter tot uitvoering van zijn plan op Menzikow en eenen bouwmeester , die hem verkeerd begreep , en in plaats van groote , voor schepen bevaarbare grachten , kleine afwateringsgeulen aanlegde , die hij met hout bedekte ; de Czaar maakte zich daarover zóó driftig , dat hij Menzikow en den bouwmeester afranselde en laatst-genoemden ( laatstgenoemden ) wegzond . Men had Peter aan-geraden ( aangeraden ) om , in plaats van eene geheel nieuwe stad te bouwen , de op de Zweden veroverde vesting Nijenschans , die den mond der Newa bestreek , 4 kerken en over de 8000 inwoners bevatte , te vergrooten , daar zij door hare hooge ligging veel voor-deeliger ( voor-deeliger ) was dan de moerassige , door overstroomingen bedreigde lage grond , dien de Czaar tot het opbouwen van eene nieuwe stad had bestemd . Deze liet echter de vestingwerken van Nijenschans loopen en ging voort met het leven van vele dui-zende ( dui-zende ) menschen op te offeren aan de on-dankbare ( ondankbare ) taak , om kunstmatig een vasten grond voor eene nieuwe stad te scheppen , daar waar de natuur zulks weigerde . Om spoedig een groot aantal inwoners te ver-krijgen ( verkrijgen ) , werden gedeeltelijk schitterende beloften gedaan , gedeeltelijk ongehoorde dwangmaatregelen aangewend . Zoo mocht
b.v . in de oude hoofdstad Moskau twintig jaar lang geen nieuw huis worden gebouwd , om de menschen te dwingen naar Peters-burg ( Petersburg ) te verhuizen . Het zou den vorst van eene meer beschaafde natie onmogelijk zijn geweest zulk eene onderneming ten uitvoer te leggen , die alleen met geweld kon worden doorgevoerd in een land , waarvan de vorst naar willekeur beschikte over het leven , den eigendom en de werkkrachten van zijn volk .
Maar laat ons tot zijne krijgsverrichtin-gen ( krijgsverrichtin-gen ) terugkeeren . Het steeds toenemende geluk van Peter in den oorlog tegen Karel XII werd door den beslissenden slag van Pultawa bekroond , waarvan de onder-gang ( ondergang ) van Zweden en de opkomst van Rusland dagteekent . Van het geheele Zweedsche leger redden zich slechts 14,000 man in een slecht versterkt legerkamp aan den Dnieper . 18,000 Zweedsche soldaten waren in Peter's handen gevallen , welke hij zoo goed onder zijn leger verdeelde , dat hij zelfs van hunne verkregen onder-vinding ( ondervinding ) partij trok . Toch was voor den Czaar nog eene zware beproeving wegge-legd ( weggelegd ) . Karel had zich tot de Turken gewend om dezen tot den strijd tegen Rusland aan te zetten . Sultan Mehmed , voor wien de uitbreiding van het keizerrijk ook gevaar-lijk ( gevaarlijk ) begon te worden , gaf zijn grootvizier bevel tegen Peter te velde te trekken . Aan de Pruth zag bet Russische leger zich plotseling door uen veel sterkeren vijand omsingeld en scheen reddeloos verloren . In dien wanhopigen toestand vertoonde zich Peter's grootheid in het helderste licht . Enkel en alleen voor het welzijn van zijn rijk bezorgd , schreef hij een brief aan den senaat , waarin hij dezen in korte trekken zijn wanhopigen toestand schetste , maat-regelen ( maatregelen ) voorschreef voor ' t geval zijner ge-vangenneming ( gevangenneming ) en met de woorden besloot :
« Kom ik echter te vallen , zoo zult gij den waardigste onder u tot mijn opvolger verkiezen .»
Het is van algemeene bekendheid hoe Catharina door een verstandigen raad hem en het geheele leger van ' t verderf redde , door hare kostbare sieraden op te offeren om den grootvizier en de onderbevelhebbers door omkooping op hare hand te krijgen . Nog andere oorzaken droegen echter ook tot deze wonderdadige redding bij . De groot-vizier ( grootvizier ) Mehemed had niet de minste krijgs-kennis ( krijgs-kennis ) en liet ' t zich daarom zeer wel gevallen een vreedzame overwinning te behalen , vooral daar hij geen grooten lust gevoelde om zich voor den trotschen Zweed-schen ( Zweedschen ) koning , die hem zwaar beleedigd had , in den oorlog te wikkelen . Hij had namelijk Karel verzocht aan de leiding der operation deel te nemen , doch deze had in zeer trotsche bewoordingen geweigerd onder den grootvizier te vechten , terwijl deze meende dat hij zijn geheele leger niet aan den dolzinnigen koning kon toe -
vertrouwen . De grootvizier liet zich dus gemakkelijk tot onderhandelingen over-halen ( overhalen ) , die voor de Turken even eervol en voordeelig , als voor de Russen vernede-rend ( vernederend ) en nadeelig waren . Peter moest in den aanhef van het verdrag van de Pruth , of van Husch ( 23 Juli 1711 ), uit-drukkelijk ( uitdrukkelijk ) verklaren , dat hij den vrede als een genade aannam . Hij moest het land der Saporogen opgeven , de vesting Taganrogg slechten , het met zoo groote offers veroverde Azof teruggeven en be-loven ( beloven ) dat hij zich niet meer in de zaken van Polen mengen zou — voorwaarden in wier vervulling Peter juist niet al te nauwge-zet ( nauwgezet ) was .
Catharina had door haar verstandigen inval Rusland gered en zich waardig ge-toond ( getoond ) de gemalin van den Czaar te zijn . Door den levensloop dezer merkwaardige vrouw openbaarde het geluk zijne luimen op eene wijze , waarvan de wereldgeschie-denis ( wereldgeschiedenis ) weinig voorbeelden oplevert . Als dochter van den Zweedschen kwartiermees-ter ( kwartiermeester ) Johan Rabe , in 1G82 te Jacobstad in Koerland geboren , werd zij , nadat zij op nauwelijks tweejarigen leeftijd hare ouders had verloren , door een koster opgenomen , door wiens tusschenkomst zij in het huis kwam van den proost Glück te Mariënburg , die haar met zijne kinderen liet opvoeden . In 1701 trad Martha in ' t huwelijk met een Zweedsch dragonder , die haar echter reeds het volgende jaar moest verlaten om uit te trekken . Mariënburg werd den 25 Augustus 1702 door de Russen genomen onder Scheremetjew , en Martha Rabe viel in handen van den generaal Rauer . Kort daarna werd Menzikow op haar verliefd , die haar als kamenier bij zijne gemalin in huis bracht . Hier zag Peter haar , die zich harer aantrok . Zij werd hem spoedig on-ontbeerlijk ( onontbeerlijk ) , daar zij niet alleen eene vrouw van kennis en ondervinding was , maar zich in al zijn grillen wist te schikken , zijn andere minnarijen door de vingers zag , met levendige deelneming zijn hervor-mingsplannen ( hervormingsplannen ) toejuichte , niet overmoedig werd door zijn huldeblijken en niet morde bij de uitbarsting van zijn toorn . Rij haar overgang in 1703 tot de Grieksche kerk , ontving zij den naam van Catharina Alex-jewna ( Alex-jewna ) .
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd
 
 
 

Deze site plaatst cookies ten behoeve van het optimaliseren en verbeteren van onze digitale dienstverlening.
Dit gebeurt anoniem. Door gebruik te maken van deze website ga je daarmee akkoord. Lees er meer over in ons privacy statement

Ik snap het