Archieven

 

Uw zoekacties: De Olijftak, 1872; p. 106
De Olijftak
beacon
1  records
 
 
DOT_1872 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1872; p. 106
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
106
Datum:
1872
Jaargang:
1872
Is onderdeel van:
l 2
DE OLIJFTAK .
spel to zetten , ten einde den scepter te herwinnen .
Tot welke angstige spanning , tot welke bespiegelin-gen ( bespiegelingen ) wordt men onwillekeurig gevoerd door die stroomen bloeds , door die rookende puinhoopen , door die woe-ling ( woeling ) en botsing der ontketende hartstochten welke zoo vele jaren achtereen de wereldgeschiedenis ver-vullen ( vervullen ) ? — Ondervraag de gebeurtenissen : gansch een volk , tot wanhoop gedreven , geeft de meest ontzagwek-kende ( ontzagwekkende ) les aan de ontzettendste mogendheden der aarde , welk gevaar er in ligt . zelfs de zwakste volken tot het uiterste te brengen ; de vreemde overheersching , die door de wreedste middelen naar de wereldheerschappij staat , zinkt gansch en al verwonnen en uitgeput ter neder ; — een land ter nauwernood een stip op de kaart der wereld , welks grond zelfs van lieverlede en met kunst aan ' t geweld der wateren moest worden ontwrongen , dat ge-ringe ( geringe ) land verheft zich tot het standpunt van eene zelf-standige ( zelfstandige ) macht ; het houdt gedurende eenigen tijd den evenaar der wereld ; het doet zijnen wil bij de naburen eerbiedigen en ontrukt de kostbaarste bezittingen aan den vijand ; en , meer dan eenig ander land ter wereld , wordt het een toevluchtsoord voor vervolgden en ver-drukten ( verdrukten ) van overal elders , en , met het oog op den tijd , zeker het meest vrije land van den aardbodem ; zijn vlag hoedt de meeste verdraagzaamheid . Zoo klimt Neêrlands naam en zijn Driekleur rijst ten toppunt van glorie !
Welke groote geschiedkundige leering straalt uit die gedenkwaardige gebeurtenissen ? De verheven waarheid , dat zedelijke boven stoffelijke kracht gaat . Men stelle zich toch in eenigszins meer uitkomende trekken den in den beginne zoo ongelijken strijd voor den geest : daar betreedt met ijzeren stap de hertog van Alba het staats-en ( staatsen ) krijgstooneel , hij , de verpersoonlijkte Schrik , die de bloedbevelen van Philips zijn meester maar al te trouw vervult ; de Prins van Oranje plaatst zich op den voorgrond , als de verdediger des volks , en zijner dierbaarste rechten ; ' t volk , dat zich met den Prins in de grootsche inspanning voor de vrijheid ver-eenzelvigd ( vereenzelvigd ) heeft , stort bijkans ademloos neer , op ' t zelfde oogenblik waarop zijn beschermer door het schot eens sluipmoorders doodelijk getroffen wordt . Maar weldra herrijst het met nieuwe veerkracht , wreekt zich door den degen van Maurits en door ' t staatsbeleid van Olden-barneveld ( Olden-barneveld ) , het wordt sterk en sterker door zijn over-winningen ( overwinningen ) ter zee , zijne talrijke veroveringen , en den verbazenden bloei van zijnen handel .
Meer wellicht nog dan door al dien voorspoed , komt " Neêrlands volk in de wereldhistorie uit door den geest van zijn derden stadhouder , die innerlijke tweespalt weet uit te dooven , ' t is Prederik Hendrik's tijd , de kracht-volle ( krachtvolle ) tijd van Neêrlands Letterkunde en Kunst , de tijd waarin hier alle schatten des Vredes worden uitgestort naast de lauweren vanden Krijg . Maar mocht die vorst reeds de volledige zege van Neêrlands zaak in ' t niet meer verre verschiet zien , hij mocht er geen getuige van zijn .
Wat al edele en heldhaftige gemoederen , wat al wraak-gierige ( wraakgierige ) en wreede karakters scharen zich rondom de his-torische ( historische ) figuren , die zich hier op den voorgrond vertoonen , en die de roemrijke uitkomst voorbereiden welke de Vereenigde Nederlanden feitelijk reeds hebben verworven , voordat het wettelijk zegel er aan wordt gehecht , — eene uitkomst die de wereld met bewondering vervult !
In de eerste tijden van dien verbitterden strijd slaat de dapperheid soms tot toomelooze woestheid over ; de handelingen worden niet zelden door blinden haat en felle wraakzucht ingegeven ; grootmoedige harten zullen er aan beide zijden meer zijn gevonden , dan bij de ziedende driften in den eersten tijd der worsteling erkend werd : ' t is ongelukkig wat men meermalen pleegt te aanschouwen " bij de eerste uitbarsting van de hartstochten die geen teugel meer kennen en wanneer ' t om het leven eens volks te doen is ! Later wordt de strijd geregelder , de ingeschapen zachter aart der Nederlanders herneemt zijne rechten , ' t ridderlijk gemoed des Castiljaans ver-loochent ( verloochent ) zich niet meer en een menschelijker geest openbaart zich over en weder ; de Spanjaarden , onder de leiding van Spinola , worden op nieuw ware krijgslieden ,
' t zijn niet meer de moordzuchtige handlangers van Alba . En welke waren de betrekkelijke krachten der beide volken ?
" Spanje en de Nederlanden !» Niet het uitgeputte Spanje van lateren tijd , bestookt door machtige naburen , en nog meer geteisterd door ' t wroeten in eigen inge-wand ( ingewand ) ; maar het Spanje dat , in ' t bedoeld meer verwijderde tijdperk , de macht van het aloude Rome bij de trouwe-loosheid ( trouweloosheid ) van Carthage paarde en schatten had bijeenge-sleept ( bijeenge-sleept ) , veel aanzienlijker dan die van Tyrus , uit de landen van het verre Oosten gelijk uit die van het Westen , die voor den vreemdeling gesloten bleven ; — Spanje , sedert eene halve eeuw tot één Staat saamgeklonken , waarin adel en bevolking voor den wil eens enkelen bogen ; — Spanje , dat , nadat het de Mooren van zijn bodem had verjaagd , ze tot aan Noord-Afrika's stranden vervolgde en zich deed vreezen tot aan den Bosporus ; — Spanje , zeeghaft in Italië , zijne ten krijg geharde benden voerende tot in ' t hart van Europa , door zijn immer werkzame staatkunde loerende op de Staten van ' t Noorden zoowel als op ' t schoone land aan zijne grenzen , aan gene zijde van de Pyreneeën ; — er op uit Engeland te beheersehen ,* even als het onlangs den klauw had uitge-strekt ( uitgestrekt ) naar het kleine en ontwrichte koninkrijk Portugal , dat het reeds als zijn prooi gegrepen had ; — Spanje.dat zich destijds gansch een werelddeel had cijnsbaar gemaakt , ontdekt door ' t genie van Christophorus Columbus , bedwongen door de dapperheid , maar ook door den gouddorst en de wreedheid zijner volgelingen , — Spanje , erfgenaam van de veroveringen van Gama en Almeida in ' t Oosten : — dat was ' t Spanje , waartegen de Neder-landers ( Nederlanders ) hadden te strijden , bijkans eene wereld-monarchie , ontzaglijker misschien dan de meest geduchte der Staten van lateren tijd ; ten schrik aan alle vrijheid , in alle richtingen zijne fiere legers en zijne onverwinlijke vloten uitzendende , en aldus openlijk de waarheid verkondi-gende ( verkon
Stellen wij tegen die reusachtige mogendheid de Nederlanden over . De naam zelve dezer gewesten drukt den aart van hunne gesteldheid uit : nederig van oorsprong , gedeeltelijk bevolkt door louter visscherslieden , genoten eenige dezer landschappen in de 16e eeuw zeker reeds eene groote mate van bloei : doch die welvaart hing inzonderheid af van de betrekkingen des lands met Spanje zelf , dat welhaast voor dit volk afgesloten werd ; bovendien was het verscheurd , vaneengereten ; de verschillende gewesten bestreden elkaêr , onzeker omtrent het kiezen van een hoofd en den aan te nemen vorm van regeering ; al'er-wege ( al'er-wege ) waren ' t bloedige staatkundige en godsdienstige veeten en worstelingen . Niet alleen had men den vijand van buiten , maar ook den binnenlandschen vijand te bekampen ; — zonder legers noch schepen , steeds bedreigd door luttel te vertrouwen vrienden , dobberende nopens bondgenootschappen — besloot men eindelijk , naast Gods hulp , zich op eigen krachten te verlaten , en vond men zijn heil slechts in brooze hulken en inde lijdzame opoffering van de bevolking in eenige benauwde vesten , gelukkig evenzeer verweerd door
Zijn eerste wrakke oorlogskielen waren bevolkt hetzij door lieden die in het uiterste der wanhoop niets ont-zagen ( ontzagen ) , hetzij door mannen van meer beradenheid en doorzicht , maar daarom toch van niet minder geest-kracht ( geestkracht ) ; deze hielden de blikken onwrikbaar gevestigd op de groote toekomst huns lands , en juist daardoor waren zij onverwinbaar . De burgers , die hunne eigene woningen , hunne gezinnen , verdedigden , werden zelfs aan-gespoord ( aangespoord ) door ' t voorbeeld van vrouwen die als heldinnen voor ' t Vaderland wilden sneven , door dat van jonge bor-sten ( borsten ) , die te water en te land henensnelden om den vijand afbreuk te doen : — aller vastbeslotenheid om voor de vrijheid des lands alles veil te hebben , aller kloeke
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd
 
 
 

Deze site plaatst cookies ten behoeve van het optimaliseren en verbeteren van onze digitale dienstverlening.
Dit gebeurt anoniem. Door gebruik te maken van deze website ga je daarmee akkoord. Lees er meer over in ons privacy statement

Ik snap het