Archieven

 

Uw zoekacties: De Olijftak, 1871; p. 62
De Olijftak
beacon
1  records
 
 
DOT_1871 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1871; p. 62
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
62
Datum:
1871
Jaargang:
1871
Is onderdeel van:
o
DE OLIJFTAK .
dan weder voor het lioforcre ! was ingesprongen en voortaan no <: wel inecr diensten zou doen ;» — doch weinige maanden later stierf Max Frcderik , zonder dat hy daarover be-schikt ( beschikt ) had .
Zijn opvolger was Max Frans , de jongste zoon van keizerin Maria Thercsia . Hij was een nienschlieveud en grootmoedig vorst , een wijze regent , een heldere kop en rechtschapen man ; onmiddellijk besnoeide hij de weelderige en ongeestelijke hofhouding en hervormde het linancic -, politie-en ( politieen ) jnstitie-wczen tot heil van zijne , onderdanen . Ofschoon hij zich niet geheel aan den geest van zijnen tijd onttrekken kon , was hij oprecht , vroom en zuiver van zeden . Hij beminde en beschermde de kunsten en wetenschappen en stichtte de hoogcschool te Bonn ; hij opende die den 20 November 1780 onder groote feeslelijkhcden . Evenals zijne moeder , was hij zelf zeer muziekaal en speelde somtijds op ' t hofconcert mede en zong aria's uit opera's . Vooral door zijn boezemvriend en trouwen raadgever , graaf Karel van Waldstein , op het , uitstekende talent van den jongen Lodewijk opmerk-zaam ( opmerkzaam ) gemaakt , benoemde hij den vijftienjarigen knaap tot zijn hoforganist , met een inkomen van 400 florijnen : Beethoven moest dikwijls op hofconcerten spelen , en hier ontdekte en ontwikkelde graaf Waldstein , » een gevoelvol kenner van muziek » en zelf zeer bekwaam speler en componist , in hem het eigenaardige talent om een hem opgegeven thema vlug en grif voor de vuist te varieeren . Door geschenken in geld , die hij deed doorgaan als toelagen van den keurvorst , ondersteunde hij den ( ieren jongen organist , die nu reeds bijna geheel alleen voor het ondeihoud van het ouderlijk gezin en de opvoeding van zijn beide jongere broertjes te zorgen had , op zeer edelmoedige wijze . Graaf Waldstein bewerkte ook dat de zestienjarige Lodewi;k in April 17S7 op kosten van den keurvorst ter muziek-academie te Weenen kon gaan .
Hoe moet hem ' t hart hebben geklopt , toen hij op eene sleepboot op de Donau bij Nusdorf de rotspunt omvoer . ... en plotseling de trotsche , schoone , drukke keizerstad Weenen in den vollen glans der lentezon voor zich zag liggen , waar Mozart , Haydn , Glück hunne heerlijke toonwerken hadden gedicht .
Door Max Frans aan zijn broeder Jozef , en door Waldstein aan voorname kunstenaars e;i kunstliefhebbers aanbevolen , kwam de jeugdige hoforganist uit Bonn inde bedrijvige , toenmaals op zulk een hoogen trap staande en rijke muziekwereld van Weenen .
Beeds in de eerste dagen na zijne aankomst bracht men hem naar Mozart — den afgod zijner jongensdroomen . Doch Beethoven voelde zich cenigszins teleurgesteld . Hij , jong , krachtig , als een leeuw met golvende haren en vurige oogen . stond tegenover een klein ziekelijk minnetje van 31 jaar — met doffen , afgetrokken oogop-slag ( oogopslag ) en blecke , afgematte trekken . De anders zoo beleefde , gemoedelijke en gevoelvolle Mozart was zeer uit zijn humeur . Bij het hof en in de opera werd den dicliter van de » ttntführung » en den « Figaro » — een Salieri voorge-trokken ( voorgetrokken ) .» De « Kigaro » was door dtn intendant , graaf Bozenberg , van het repertoire verbannen cnde»Doktor und Apotheker » en die » Liebc im Narrenhaus » van een Dittersdorf en de thans reeds lang vergeten Itali-annschc ( Itali-annschc ) opera's van Salieri stonden dagelijks op het affiche . Dit had dan ook ten gevolge dat zich weldra de nijpende zorgen voor eiken dag maar al te zeer deden gevoelen . Mozart meest mei les geren zuur het brood verdienen om zijne Constance en zijne kinderen voor honger te behoeden . En daarbij bruisten nog , juist toen de jonce Bijnlandcr hem kwam bezoeken , de too-ncn ( too-ncn ) van zijn » Don Juan » hem te sterk door hoofd en hart , dan dat hij veel lust kon hebben in vreemde muziek .
Beethoven speelde meester Mozart met schitterende bravoure een zwaar stuk voor ; Mozart prees zijne vlugheid , zijn aanslag — alsof het een met moeite ingestudeerd muziekstuk gold . Dat kon het trotsche . hartstochtelijke , eerzuchtige hart van Beethoven niet stilzwijgend voorbij laten gaan . liet bruiste en kooi-te in zijn binnenste — en met vonkelende , oogen verlangde , hij vanMozart.dat hij hem een thema voor cene vrije fantasie zou opgeven ....
en dat varieerde de jonge heethoofd zoo rijk en wegsle - I pend , zoo schitterend en gloeiend , dat Mozart tot zijn j vrienden zeide : » Let op , die zal de wereld eens van zich te spreken geven ! »
Maar toch sloten deze beide grootste toonkunstenaars van hunne eeuw zich in die dagen niet innig aaneen . Mozart gaf den jongeren broeder in Apollo wel eenig onderricht , doch wilde hem , ondanks al zijne beden , niet zelf iets voorspelen . En na zes weken werd Beethoven onverwijld door de doodelijke ziekte zijner arme , zwaar beproefde moeder naar huis teruggeroepen — en toen hij na vijf jaren naar Weenen terugkeerde , behoorde Mozart niet meer onder de levenden !
Te Bonn gekomen , vond Beethoven de « teederste moeder en beste vriendin », hopeloos aan de tering liggen . Na een lijden van zeven weken eindigde zij haar leven , dat ecner martelaresse . Alles wat zij den nu 17-jarigen Lodewijk naliet , was haar zegen — en een meederzegen zegt veel — maar daarbij ai de zorgen voor de huishouding en voor de opvoeding zijner twee broeders , Karel en Johan . Hoe pijnlijk het hem ook viel , zag hij zich nu wel genoodzaakt lessen te geven . Toch keerde hij dikwijls vcor het huis zijner leerlingen om , /' als een koppige woudezel », en beloofde ter ver-goeding ( vergoeding ) » morgen twee uren les te geven .» — » ünze Lodewijk heeft van daag weer eens zijn bui !» — zei mevrouw Breuning dan wel eens half schertsend , half bestraffend .
Zijn broer Karel bekwaamde hij tot pianomeester . Johan bracht hij in de leer bij een apotheker . De hartstocht van den vader nam na den dood der moeder zoodanig de overhand , dat Bed hoven , om nog iets ergers te ver-hoeden ( verhoeden ) , zelf den keurvorst moest verzoeken , zijn vader van zijne betrekking aan de opera te ontslaan en hem de helft van zijn inkomen , 100 thaler , als pensioen te laten . Onder voorwaarde dat de arme , uitgeputte tenor zijn pensioentje in een landstadje zou verteren , stond Max Frans dit verzoek toe en schonk de andere helft van het inkomen aan zijn jongen hoforganist opdat hij « daarvoor zijn beide jongere broeders zou kleedcn , voeden en laten onderwijzen , en de schulden van zijn vader zou betalen » Buitendien liet de keurvorst hem « jaarlijks drie mudden koren uitreiken voor het onder-houd ( onderhoud ) van zijne broers .»
Hoe bitter — hoe vernederend en grievend moest dit alles het teergevoelige en trotsche hart van een Lode-wijk ( Lodewijk ) van Beethoven treffen !
Gelukkig voor hem doet zich juist in dien tijd ver-zachtend ( verzachtend ) — het hart verkwikkend en verheffend — de zaligheid der eerste liefde gevoelen !
Beethoven gaf Lotje en den kleinen Lenz Breuning piano-les . Lotje was een lief , mooi meisje : levendig , bevallig , slank en los van beweging . Meester en leer-linge ( leerlinge ) beminden elkander uit een rein , vol gemoed , zonder dat het tot eene eigenlijke liefdesverklaring kwam . Ja , de hevigheid der ijverzucht van Beethoven maakte dat » hct kind Lotje » zich van hem terugtrok . Doch Beet-hoven ( Beethoven ) bleef haar zijn leven lang trouw en hartelijk genepren , zelfs nadat Lotje de vrouw was geworden van zijn vriend Wegeler . Haar stralend , vroom mcisjesbeeld heeft den onstuimigen Beethoven in later jaren ook in i het weelderice Weenen voor misstappen behoed . Als dier-baar ( dierbaar ) aandenken aan zijne heilige jongelingsliefde enaan een fraaicn , vroolijken avondstond , waarin de geheele familie Breuning . en de lGjarige Lodewijk van Beet-hoven ( Beethoven ) door een silhouetlenknippcr werd geportretteerd,be-waarde ( geportretteerd,bewaarde ) Beethoven , als man , nog steeds Lotje's silhouette : « waaruit n.cn zien kan ( zoo schreef hij ) hoe dierbaar mij al het lieve en goede uit mijne jeugd nog is !» Lotje borduurde voor hem een vest uit liazcnliaar — en zond hem later naar Weenen als dank voor de opdracht ecner nieuwe compositie , een door haar geborduurden halsdoek . Dat treft het trouwe weemoedig herdenkende hart van Lodewijk diep en hij verzoekt haar op aandoenlijke wijze , haar weder zijn vriendin te mogen noemen . * De eeuwig onwankelbare beginselen van het goede hielden ons altijd nauw te saam verbonden .»
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd
 
 
 

Deze site plaatst cookies ten behoeve van het optimaliseren en verbeteren van onze digitale dienstverlening.
Dit gebeurt anoniem. Door gebruik te maken van deze website ga je daarmee akkoord. Lees er meer over in ons privacy statement

Ik snap het