Archieven

 

Uw zoekacties: De Olijftak, 1871; p. 382
De Olijftak
beacon
1  records
 
 
DOT_1871 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1871; p. 382
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
382
Datum:
1871
Jaargang:
1871
Is onderdeel van:
6
DE OLIJFTAK .
Hoog aan der sferen trans blinkt ' t heir vol grootsche pracht ; Schoon stervlings blik ' t nooit zag , ' t werd hier in beeld gebracht : Gewrochten zonder tal , gehuld in nevel-duister , Alleen bekend hij Hem , die ze opriep ^ tot Zijn lnister ! Komt , zingen we enz .
Hier waakte in ' s winters nacht de roem van onzen stam , Zijn blik werd hier bestraald met licht van voor Adam ; Aan der planeten-rei , vol wondre wentelingen , Wist zijn standvaste vlijt het gunstbewijs te ontwringen ! Komt , zingen we enz .
De Beus werd neérgestrekt op zijnen lagen voet ; Toch brengt der starren licht zijn heldenkracht den groet : Do Tijd , steeds knagend aan het werk van;menschenhanden , Vindt hier een harde spijs voor zijne stalen tanden ! Komt , zingen we enz .
Met dezen veertig-voets-teleseoop werd ieder hemel-lichaam ( hemellichaam ) waarop hij werd gericht , in een geheel ander licht geplaatst , dan waarin men het tot dien tijd toe had ge-kend ( gekend ) , in een woord de hemel was nog nooit door zulk een reusaehtigen kijker gadegeslagen . Een aanzienlijk aantal van de nevelvlekken , die tot nu toe in den gewonen waas-of ( waasof ) wolkachtigen vorm waren verschenen , werden nu in eene ontelbare menigte sterren opgelost , ook anderen , die ternauwernood zichtbaar waren geweest , kon men nu duidelijk onderscheiden . Met dit gedeelte der sterrekunde hield Dr . Herschel zich veelal bezig , hetgeen blijkt uit den catalogus van nevelvlekken en sterrehcopen , als vruchten van zijn onderzoek , door de Koninklijke Maatschappij in ' t licht gegeven . In lateren tijd hebhen de vreemde verschijnselen van sommige der vlekken , door den zes-voets reflector van den graaf van Rosse aanschouwd , nog meer licht verspreid over deze merkwaardige // bezaijingen // van den hemel met sterren . Eenige onlangs gedane waarnemingen van de spectra der nevelvlekken hebben ook gestrekt om onze kennis van de scheikundige samenstelling dezer voor ' t oog zoo flauwe of onzichtbare voorwerpen aanmerkelijk 1e ver-meerderen ( vermeerderen ) .
Den f > December 1781 , werd " William Herschel gekozen tot lid van de Koninklijke Maatschappij en in 1786 schonk de Hoogeschool van Oxford hem den Doctors-graad ( Doctorsgraad ) . In 1816 werd hij door den Prins-Regent benoemd tot Ridder der Hannoversche Guelphen-orde en bij de samenstelling van de Koninklijke Maatschappij van Sterre-kunde ( Sterre-kunde ) , werd hij tot haar eersten Voorzitter verkozen .
De waarnemingen van Sir W . Herschel zijn zoo menigvuldig en zoo veelsoortig van aard geweest , dat ' t onmogelijk is daarover hier in vele bijzonderheden te treden . De meesten zijner ontdekkingen zijn door de waarnemingen van opvolgende sterrekundigen bevestigd ; en de uitkomsten zijner bij afleiding gemaakte gissingen zijn over ' t algemeen met den grootsten eerbied bejegend . Men moet echter wel in ' t oog houden dat de door hem ver-v ( ver-v ) ; . digde telescopen geen juistheids-werktuigen waren , teneinde daarmede op de fijnste wijze den stand der hemellichamen te bepalen , maar veeleer werktuigen van groote kracht om het hemelplein te doorschouwen , en daarin ontdekkingen te doen . Om zich eenig denkbeeld te maken van ' t geen Sir W . Herschel op laatstgemeld gebied der astronomische waarneming heeft gedaan , heeft men slechts sommige uitkomsten aan te stippen , vermeld in de zes-en-negentig mededeelingen , die hij van 1780 tot 1815 in de vermaarde Engelsehe verzameling , van de /' Philosophical Transactions // geplaatst heeft .
Staat men slechts even stil bij oi\s Zonnestelsel , als een der onderwerpen waarop Sir W . Herschel inzon-derheid ( inzonderheid ) zijne aandacht vestigde , dan zal men al spoedig , hoe flauw dan ook , een begrip erlangde van den aard der werkzaamheden , waaraan deze onvermoeibare sterrekundige zich overgaf . Vele andere verrichtingen nog daargelaten , ziet men hem alreeds in 1777 bezig met het onderzoek van de omwenteling van Venus ; in 1781 en 1784 vindt men verscheidene belangrijke ontdekkingen vermeld , in twee verhandelingen betrekkelijk de planeet Mars , en de inclinatie van hare as . Hij kwam ook tot eenige op-merkelijke ( opmerkelijke ) uitkomsten wegens die beweging om hare as van Jupiter en de betrekkelijke grootte van ' de wachters dier planeet . Spoedig na de voltooiing van zijn 44-voets telescoop , gaf hij eene belangrijke verhandeling over
Saturnus , met opmerkingen over zijnen ring , dampkring , de omwenteling om zijn as en zijne gedaante . Dezelfde verhandeling doet ook de ontdekking , beide in 1789 , kennen van twee zeer flauwe wachters derzelfde planeet . Reeds hebben wij van de omstandigheden gesproken , waaronder de ontdekking van Uranus geschiedde . Bij zijne volgende waarnemingen van deze planeet , ontwaarde Herschel een zestal matte voorwerpen , welke hij eerst veronderstelde dat satelliten waren ; slechts twee daarvan zijn door latere sterrekundigen als zoodanig herkend . De heer Lassell heeft twee nieuwe satelliten gevonden , wier stand echter niet met dien overeenkomen , welke door Herschel waargenomen werd . Men weet thans maar met zekerheid dat Uranus vier manen heeft .
Behalve deze onderzoekingen over planeten , heeft Sir W.Herschel verscheiden andere belangrijke verhandelingen openbaar gemaakt over kometen .
Eene loutere lijst van de verschillende nasporingen en waarnemingen , door hem gedaan , zou reeds een uitvoerige plaats beslaan ; doch uit het aangestipte zal men bereids kunnen opmaken , dat hij terecht onder de eerste sterre-kundigen ( sterrekundigen ) van zijnen tijd gerekend werd . Talrijk zijn de nachten , die hij met het onderzoek van de nevelvlekken en sterrenhoopen heeft doorgebracht , en de noodige werkzaamheden bij dag , om zijne waarnemingen vruchtbaar voor de beoefenaren der sterrekunde te maken , moeten hem noodwendig ook ontzaglijk veel tijd hebben gekost . Onder zijne verhandelingen over verschillende onder-werpen ( onderwerpen ) toonen die over de beweging van het zonne-stelsel ( zonnestelsel ) en de diepte als ' t ware van den hemel , de oorspronkelijkheid en buitengewone kracht van zijn geest . Bij de samenstelling van zijne telescopen had Sir William Herschel het voorrecht , dat hij bijgestaan werd door zijn broeder Alexander , die in al wat de theorie en de praktijk der werktuigkunst betreft zeer ervaren was . Alexander had het toezicht over de werkplaatsen en voerde de voorschriften zijns broeders met de grootste stiptheid uit . Hunne zuster , Carolina Lucretia , woonde bij hem . Die dame had al vroeg , in den kring waarin zij leefde , als van zelve , eene groote mate van kennis der wis-en ( wisen ) sterrekunde opgedaan , en werd eerlang de trouwe helpster haars broeders . Terwijl de volhardende broeder met zijn vermaarden telescoop den blik naar het luchtgebied richtte , stelde de niet minder ijverige zuster de opgaven ten papiere , die haar werden mee-gedeeld ( meegedeeld ) en stond zij bij de uitwerking daarvan trouw ter zijde .
De grenzen der wetenschap en den naam des dierbaren broeders te helpen uitbreiden , dat was haar levensdoel en lust . En , door ijver aangedreven , deed zij zelve ook wel waarnemingen , met een kleinen Newtoniaanschen kijker , waarmee zij een vijftal kometen het eerst ont-dekte ( ontdekte ) . Ook sommige nevelvlekken en sterrenhoopen wist zij te doen kennen . Die geleerde vrouw , een der voor-beelden ( voorbeelden ) dat diepzinnigheid en zucht voor wetenschap niet alleen het deel van den man behoeven te zijn , bracht later al de vlekken en sterrenhoopen , door haar broeaer ontdekt , tot een stelselmatig geheel , en werd in 1828 , wegens dien arbeid , door de Sterrekundige Maatschappij tot eerelid benoemd . Na haars broeders dood zocht zij eene rustplaats in Hanover , nadat zij vijftien jaren in Engeland had doorgebracht . Nog een geruimen tijd ( zij stierf den 9 Januari 1848 ) had zij genot van die rust , te midden van de haar overgebleven betrekkingen en vrienden ; hare geestvermogens , en inzonderheid haar scherp geheugen , bleven tot haar einde even helder . Zij bereikte den hoogen ouderdom van acht-en-negentig jaren . Sir William Herschel was getrouwd met eene weduwe die eenig fortuin bezat . Dit , gevoegd bij zijne jaarwedde van de Kroon , en de voordeden , die hij behaalde door den verkoop van de talrijke telescoop-spiegels die in zijne werkplaatsten werden vervaardigd , hadden hem tot een bemiddeld man gemaakt . De laatste jaren zijns levens werden ook in rust te Slough doorgebracht , onder de schaduw van zijn grooten telescoop , tevreden en ge-lukkig ( gelukkig ) , zich bovenal verheugende in ' t genot der vorde-ringen ( vorderingen ) van zijn eenigen zoon , die bestemd was een nieuwen luister aan zijn naam bij te zetten .
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd
 
 
 

Deze site plaatst cookies ten behoeve van het optimaliseren en verbeteren van onze digitale dienstverlening.
Dit gebeurt anoniem. Door gebruik te maken van deze website ga je daarmee akkoord. Lees er meer over in ons privacy statement

Ik snap het