Archieven

 

Uw zoekacties: De Olijftak, 1871; p. 380

De Olijftak

beacon
1  records
 
 
DOT_1871 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1871; p. 380
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
380
Datum:
1871
Jaargang:
1871
Is onderdeel van:
4
DE OLIJFTAK
— LTJCILLA LEGDE HAAK HANDEN OP DE BEIDE GEZICHTEN . — ( Blz . 2 .)
bet begeert , mijnheer ! zal ik u vroeger naar Parde-nick ( Pardenick ) geleiden .»
— Neen , mijn waarde gids , — hernam ik , ik zal mij nog wat nabij E r ezijn-Dina s ophouden , daar ik de ontvangene indrukken niet gaarne zoo spoedig wil doen verflauwen .» — Inderdaad , ik had meer ge-vonden ( gevonden ) , dan ik was komen zoeken .
Een schoone kust en een rotsstreek tot lijst strekkende aan eene zoo heldhaftige zelfopoffering ; eene uitgezochte natuur ; een moedig hart , dat zich beschuldigt dat het niet genoeg geworsteld heeft tegen zijne slechte neigingen , en dat tot eenen hoogen trap van volmaking gekomen is , door zich tot regel te stellen , geheel het leven opteofferen voor het geluk van anderen : zulk eene studie kon wel opwegen tegen de schoonste voorgebergten van Cornwallis .
Den anderendaags vertrok ik naar Londen , nadat ik eerst nog een laatst bezoek had gebracht aan het dorp Piran , nadat ik afscheid genomen had van Ralph en Nannie , en nadat ik den zegen van hunnen gelukkigen huisgenoot — van Vader Jozef — ontvangen mocht !
De Mtle Miei's
EN HUN GEOOTE TELESCOOP .
( M et eene gravure .)
— ♦— I .
Toen in 1781 onverwacht een zevende planeet werd ont-dekt ( ontdekt ) , wekte dit onder de wetenschappelijke mannen van alle volken eene ware geest-drift ( geestdrift ) op en men beijverde zich allerwege den grooten ont-dekker ( ontdekker ) gelukwcnschen aan te bieden . De sterrekundige , die het bestaan van de planeet . Uranus had doen kennen , ver-wierf ( verwierf ) daardoor een eersten rang in de wetenschappelijke wereld . En wat den roem van Sir Wil-li ( Willi ) am Herschel nog meer staanc'e hield , was de vlucht , die de onderzoekingen op ster-rekundig ( sterrekundig ) gebied sedert , en vooral gedurende het vierde eener eeuw , genomen hebben ; daar niet alleen nog een groote planeet , maar wel een hon-derdtal ( honderdtal ) kleinere planeten in ons zonnestelsel werden ontdekt en de photographie zelve heeft medegewerkt het veld der sterrekunde uit te breiden .
Willem Herschel werd , den 15 November 1738 , te Hanover geboren , en was de derde zoon van Isaac Herschel , een uitstekend musicus in die stad . De naam zijner moeder was Anna Ilse Moritzen . Het ouderpaar verkeerde in alles behalve ruime omstandigheden , zoodat het niet bij machte was de kinderen eene voldoende opvoe-ding ( opvoeding ) , te geven . Gelijk ' t niet zelden bij de beoefening van kunsten en wetenschappen gaat , in sommige geslachten is de zucht en aanleg daarvoor als ' t ware erfelijk . Zoo ook hier : het zestal zonen en het viertal dochters van dit gezin muntten later allen in de toonkunst en andere vak-ken ( vakken ) van kennis en in de schoone kunsten uit .
In 1759 bezocht Willem Hersehel , toen in zijn 21e jaar , Engeland , in gezelschap van zijn oudsten broeder , destijds kapelmeester van een muziekcorps bij een Hano-versch ( Hanoversch ) regement , dat op het land in kwartier lag . In dezen tijd zijns levens schijnt hij vele zorgen en ontbe-riugen ( ontberiugen ) te hebben ondervonden ; ' t was eene zware wor-steling ( worsteling ) met het lot , waarin hij zich echter nooit aan moedeloosheid noch wanhoop overgaf . Eindelijk brak een lichtstraal door : Lord Durham bekwam voor hem de plaats van muziekonderwijzer bij een Engelsch regement
dat op de grenzen van Schotland geposteerd was . Die benoeming was de eerste sport tot zijne bevordering ; want zijn naam als bekwaam muziekant groeide gestadig aan , en verschafte hem eer en voordeel . In het jaar 1765 werd Herschel te Halifax als organist aangesteld ; de wedde aan die betrekking verbonden , gevoegd bij de inkomsten van de lessen , die hij gaf , verschaften hem een betrekkelijk onbekrompen bestaan . Zijn ledigen tijd besteedde hij nu aan ' t beoefenen van talen , vooral van ' t Latijn en Italiaansch en een weinig Grieksch , met geen andere hulp dan een spraakkunst en woordenboek . Hij werd echter in die talen binnen korten tijd zeer bedreven .
In 1760 kreeg Herschel de voordeeligcr plaatsing als organist in de Octagon-kapel , te Bath . Het was in deze stad dat hij zijne aandacht begon te vestigen op de werk-dadige ( werkdadige ) sterrekunde . Gedurende den eersten tijd van zijn verblijf aldaar , werd zijn tijd echter grootendeeis inge-nomen ( ingenomen ) door openbare muziekuitvoeringen , waarbij nog kwam dat het aantal zijner particuliere lessen gedurig toenam ; toch vond hij nog gelegenheid om zijn taai-en ( taaien ) wiskundige studiën met goed gevolg voort te zetten .
» W . Herschel was nooit een wiskunstenaar van den eersten rang , maar zijn natuurlijke aanleg en schranderheid ver-goedden ( vergoedden ) als ' t ware wat hem aan den eersten aanleg ontbroken had . Zij die in de gelegenheid zijn geweest zijne talrijke in ' t licht gegeven geschriften na te gaan , ( merkt een Engelsch schrijver op ) hebben ' t beseft dat een helder verstand al zijne onderzoekingen bestuurde ; en er is niet aan te twijfelen dat , als hij van den beginne af onderricht had genoten inde stellige wetenschappen , zijn geschiktheid en geestkracht voor wiskunstige toe-passingen ( toepassingen ) door niemand geëvenaard zou zijn geworden . De volharding en vastheid van wil , die hij ten toon spreidde in de volmaking van zijn zelf aangeleerde kundigheden , worden slechts zelden gevonden . De heer Arago heeft opge-merkt ( opgemerkt ) , dat Herschel door de toonkunst tot de kennis der wiskunst is gekomen ; de wiskunst voerde hem op hare beurt tot de optica , de eerste en vruchtbare bron van zijn groote ontdekkingen , en zoodoende rijpte de tijd dat de bespiegelende kennis van den jongen muziekant zich toch zoodanig ontwikkelde , dat deze zich krachtig genoeg ge-voelde ( gevoelde ) tot nasporingen die geheel vreemd waren aan zijn gewone aanvankelijke bezigheden .» De schitterende uitkom-sten ( uitkomsten ) en de oorspronkelijkheid van de meeste dezer navor-schingen ( navorschingen ) worden in zijne talrijke geschriften in ' t licht gesteld .
Herschel's wiskunstige studiën brachten hem het eerst tot de kennis der bespiegelende sterrekunde , en later tot de onbedwingbare aandrift om de physieke verschijnselen der hemellichamen , zoowel de planeten als vaste sterren betreffende , te onderzoeken . Weinige jaren nadat hij zich te Bath had gevestigd , kwam hem een kleine telescoop in handen . Dit werktuig , hoe onvolmaakt ook , was echter voldoende om hem vele voorwerpen te doen onderscheiden die voor ' t bloote oog onzichtbaar waren . De eerste uit-komsten ( uitkomsten ) van eene aanschouwing der hemellichamen door dezen telescoop wekte in onzen jongen muziekant-sterrekundige ( muziekantsterrekundige ) de grootste geestdrift op . Hij koesterde van toen af geen ander verlangen meer dan betere werktuigen ter waarneming te verkrijgen . Hij besloot dus zich een anderen telescoop van grooter afmeting aan te schaffen . Maar wie schetst zijne teleurstelling toen hij bevond dat de prijs , door den werktuigkundige geeischt , zijn geringe middelen verre te boven ging . Zulk eene teleurstelling zou in staat zijn geweest den ijver van menigen onder-zoeker ( onderzoeker ) te bekoelen , doch bij Herschel had zij juist eene tegenovergestelde uitwerking : onwankelbaarder dan ooit was zijn besluit het verlangde werktuig machtig te worden . Als hij geen telescoop kon koopen , zou hij er een met eigen handen vervaardigen . Hij legde zich nu toe op ' tnemen van proeven , teneinde het metalen mengsel te verkrijgen , dat het best geschikt was om het licht te weerkaatsen , en op de mid-delen ( middelen ) om aan den gepolijsten spiegel den juistcn vorm voor het doel te geven . Eene zoo zeldzame volharding moest on-getwijfeld ( ongetwijfeld ) slagen . In 1771 smaakte Herschel dan ook de voldoening dat hij de hemelen kon onderzoeken met een New-toniaanschen ( Newtoniaanschen ) telescoop van vijf voet lengte , geheel door ham . zelven vervaardigd .
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd
 
 
 

Deze site plaatst cookies ten behoeve van het optimaliseren en verbeteren van onze digitale dienstverlening.
Dit gebeurt anoniem. Door gebruik te maken van deze website ga je daarmee akkoord. Lees er meer over in ons privacy statement

Ik snap het