Archieven

 

Uw zoekacties: De Olijftak, 1871; p. 304

De Olijftak

beacon
1  records
 
 
DOT_1871 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1871; p. 304
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
304
Datum:
1871
Jaargang:
1871
Is onderdeel van:
8 DE OLIJFTAK .
toegelegd , die zoo veel schatten en vertierbronnen oplevert .
Een der soorten van den walvisch is de zoogenaamde Potvisch of Cachelot , die bijna zoo groot als de gewone walvisch is , in de onderkaak scherpe en in de bovenkaak stompe , nauwelijks zichtbare tanden heeft . Hij voedt zich met dolfijnen , zeehonden en visschen . In de holten der schedelbeenderen van den potvisch vindt men een weeke zelfstandigheid , spermaceti ( of walschot ) genaamd , die olie oplevert om te branden , en , nadat deze uitgeperst is , eene stof achterlaat die hard , wit en kristalachtig wordt welke , zooals men weet , tot het maken van kaarsen worat gebezigd . Langs verscheiden gedeelten van den Indischen Archipel , vooral de kusten der Molukken , gelijk langs die van Zuid-Amerika , vindt men , drijvende op zee , dikwijls eene welriekende zelfstandigheid , amber genoemd , welke voor de eenigszins gewijzigde uitwerpselen van den potvisch wordt gehouden , waarin men die stoffe soms gevonden heeft . In verschen toestand is de amber min of meer week , grijsachtig gestreept of gemarmerd , en heeft een sterken , aangenamen geur .
De jacht op den walvisch in ' t algemeen en die op den cachelot in ' t bijzonder is niet zonder groote gevaren , maar juist-deze ( juist-deze ) doen ' t hart van den waren zeeman ont-vlammen ( ontvlammen ) en geven hem wellicht van al zijne reizen de meeste ervaring . Terecht gewaagde daarvan de begaafde dr . ïhiercelin , rapporteur van de afdeeling : Visscherij , ter internationale tentoonstelling te Havre , nu drie jaren geleden ; wij vertalen uit zijn verslag het volgende :
« tioeveel uitmuntende zeelieden zijn uit die harde beproevingen voortgekomen , die vervolgens in den dienst van den staat of van den handel zijn overgegaan ? Wilde men een man hebben , bekend met de vaart in de meest verwijderde zeeën , dan richtte men zich totdenwal-vischvaarder ( totdenwal-vischvaarder ) ! Die leerschool van uitgelezen matrozen bestaat ( in Europa ) niet meer ; laten wij de hoop voeden dat zij weder opkome . Ongegronde vooroordeelen , een te strenge en kleingeestige zucht tot reglementatie ont-rukt ( ontrukt ) den zeeman aan zijn beroep , juist op ' t oogenblik wanneer hij een bekwaam visseher wordt ; hulpmiddelen die tot een vroegeren tijd behoorden , werktuigen die ongeschikt zijn om in de tegenwoordige behoeften te voorzien,eindelijk het volgen vanden ouden sleur — hebben de walvischvangst vernield ( 1 ).
» Die vangst kan echter herleven door meerdere waar-deering ( waardeering ) van de vervolmaakte werktuigen , door aanwending van nieuwe en beproefde hulpmiddelen , door mannen met ruimer begrippen : kortom door het volgen van een geheel nieuw stelsel . De visch ontbreekt thans zoo min als vroeger , maar men moet weer op goede gelegenheden tot de vangst passen , de vangst met beleid ondernemen , de vermeerdering van den visch niet tegenwerken . Met dat oogmerk moeten de regeeringen zorgvuldiger toezien en zich met elkander verstaan om aan de vernieling grenzen te stellen , die in't belaDg van allen zijn . Is't wel noodig de waarde der voortbrengselen te herinneren welke deze vangst oplevert , en waardoor het groot gewicht van deze uitkomt ? Een walvisch van de Zuider-gewesten levert 80 tot 100 vaten traan , die 110 tot 120 franken het vat geldt , en tevens 3 tot 4 duizend franken aan walvisch-baarden ( walvisch-baarden ) ( de zoogenaamde baleinen ). Een walvisch uit het Noorden levert zeker wel het dubbel van de zoo even vermelde hoeveelheden . Men ga dus zijne waarde na . Maar nog eens , wil de walvischvangst haar gewichtige plaats in de volksnijverheid herwinnen,dan zal dit alleen kunnen geschie-den ( geschieden ) onder voorwaarde dat men van ' t geheele dier partij trekke , en niet alleen de olie uit het spek koke en de baarden verzamele , maar ook de inwendige organen aanwende , de beenderen gebruike tot het maken van beenzwart , het vleesch drooge om het tot een mestspecie te bezigen , die wel 14 tot 15 pet . stikstof bevat , van de ingewand-bekleedselen ( ingewand-bekleedselen ) partij trekke om er kleedingstukken voor den arbeider van te vervaardigen , — in een woord van alles , tot zelfs van de uitwerpselen , waaruit een zeer fraaie verwstof getrokken wordt . Voorts moest men zich van de vangst onthouden in baaien , waar de zoogende walvisschen zich ophouden , ' t Spreekt toch van zelf dat door die vangst tw
( 1 ) Dit slaat wel meer bepaaldelijk op Erankrijk , doch is er niet veel van ook toepasselijk op Nederland ?
stuks tegelijk getroffen worden . Zulk een handelwijs strijdt met alle gezonde beginselen van nijverheid , men is ver-baasd ( verbaasd ) dat in beschaafde landen de visscherijen daarop niet letten , en ' t ware een eerste plicht der regeeringen die onverstandige handeling tegen te gaan . Eindelijk zou den visschers een nieuw veld van werkzaamheid kunnen worden geopend , indien zij zich niet bepaalden tot de vangst van die soorten , waarop tot dusverre slechts de jacht gericht was ( op eigenlijk gezegde walvisschen , cachelotten , enz .), maar ook jacht maakten op de soorten die aan de tot dus verre gebruikte wapens ontsnapten , wapens die moeten zwichten voor die , welke de nieuw ingevoerde stelsels thans ter onzer beschikking geven . Alle elementen van welvaart zijn dus voor den visseher in de toekomst voorhanden , mits hij daar maar wete partij van te trekken . Daar de oude werk-tuigen ( werktuigen ) hun tijd hebben gehad , moet men voortaan betere , volmaaktere gereedschappen hebben . Daar de harpoen slechts van nabij treft , moet men van ontplofbare werptuigen gebruik maken die van verre raken ," enz .
Tot zoo verre den Eranschen schrijver . Voegen wij daar nog een en ander bij .
De Cachelotten plegen vroeger in grooten getale trocpsgewijs in de Noordelijke zeeën te worden gevonden . Hoe reusachtig groot zij ook zijn , zijn zij zeer gezwind in hunne bewegingen , en daarbij uiterst oplettend op nakend gevaar . Zoodra zij een schip gewaar worden , blazen zij stralen water uit en wel met zulk een geweld , dat het , eenigszins van nabij gehoord , naar den dreun van een vervaarlijken klok gelijkt , waardoor ' t schip trilt en schokt . Terwijl zij ' t gevaar zoeken te ontvlieden , worden zij , eenmaal getroffen , woedend , en hun vreeselijk slaan met staart en vinnen heeft menige op hen afgezonden boot doen verongelukken .
De cachelot is bijkans zoo vraatzuchtig als de dolfijn , maar hij is niet zoo wel gewapend en is , naar den omvang van zijn lichaam gerekend , minder te vreezen . Hij heeft zooals gezegd is , slechts scherpe tanden aan de beneden-kaak ( beneden-kaak ) en die tanden vatten , als de bek zich sluit , in holten , die in de andere kaak gelegen zijn . Het bovengedeelte van hun ontzettenden kop heeft groote holten , door kraak-beenderen ( kraakbeenderen ) bedekt en afgescheiden . Daarin vindt men het // walschot " ten behoeve waarvan men vooral den cachelot vangt . De omvang van den kop van den potvisch bedraagt wel het derde of vierde van het geheele lichaam .
In het volgend nummer deden wij een met levendigheid geschreven uittreksel mede uit het dagboek van een Noord-Amerikaan ( Noord-Amerikaan ) , behelzende de beschrijving van de jacht op dien visch .
SD^a>^>^>^S >
BINNENLANDSCH OVERZICHT .
dek haag , 11 September .
Algemeen in ons vaderland verrijzen scholen om het jeugdig geslacht in de beginselen van kennis en weten-schap ( wetenschap ) in te wijden . Men beseft , dat een deel van de oplossing van het sociale vraagstuk daarin is gelegen .
Maar zal onze jeugd,zal ons volk herworden alleen door verspreiding van kennis?Is bekwaamheid alléén een waarborg voor geluk ? Er waart in ons vaderland een monster rond , dat zoowel binnensluipt in de ruime zalen van den rijke als in de dompige vertrekken van den mingegoede . Dat monster , dat meer én meer dreigend zijn hoofd opsteekt , dat de weldadige vruchten van ' t onderwijs vernietigt , dat alle goede zaden verstikt , heet : Onzedelijkheid ! IJdel droomen van hen , die meenen , dat ons volk , omdat het naar de kerken stroomt , zooveel zedelijker en zooveel beter is dan andere volken ! En toch staat de vrede in land en huis het nauwst in verband met den graad van zedelijkheid van een volk .
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd
 
 
 

Deze site plaatst cookies ten behoeve van het optimaliseren en verbeteren van onze digitale dienstverlening.
Dit gebeurt anoniem. Door gebruik te maken van deze website ga je daarmee akkoord. Lees er meer over in ons privacy statement

Ik snap het