Archieven

 

Uw zoekacties: De Olijftak, 1871; p. 274

De Olijftak

beacon
1  records
 
 
DOT_1871 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1871; p. 274
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
274
Datum:
1871
Jaargang:
1871
Is onderdeel van:
2
DE OLIJFTAK .
vallen in dien reeds zoo somberen kerker en dieper rouw te drukken op de reeds zoo droefgeestige mede-gevangenen ( medegevangenen ) . De held-haftige ( heldhaftige ) republikeinsche had iedereen be-koord ( bekoord ) , den vurigstenkoningsgezinde inkluis . Een hunner , die aanvankelijk haar met vooroordeel en tegenzin had ontmoet , schetst ons , in de volgende woorden , de tooverkracht , die zij uitoefende : « Liefelijk was haar uiterlijk , al kon men het juist
niet regelmatig mooi noemen Sierlijk
waren al haalbewegingen en onberispelijk schoon was haar hand . Hoe sprak haar oog , en welkeen adel en aantrekkelijkheid lag er in haar figuur , zelfs als ze in rust was ! Ze hoefde niet eens te spreken , om ' t vermoeden te wekken dat ze veel geest had ; maar als ze sprak , kon geen vrouw haar evenaren in zuiverheid , sierlijkheid en bevalligheid van taal . Aan haar gemeen-zaamheid ( gemeenzaamheid ) met het italiaansch dankte zij het talent om aan haar fransche uitspraak een evenmatige welluidendheid te geven , een ' zangerigen toon val , die ten eenenmale verrassend-nieuw was . De harmonie van haar stemgeluid begeleidde ze met bewe-gingen ( bewegingen ) , even bevallig als juist , en met de uitdrukking van haar oog , dat te meer schitterde , naarmate het gesprek aan diepte won . Telkens werd ik meer bekoord , door naar haar te luisteren , minder nog om den inhoud harerrede , dan om de wijze harer voordracht .
Evenzeer was de graaf Beugnot , tal van jaren later terugkomend op die schrikke -" lijke dagen , nog vol van't aandenken aan Mevr . Roland en over haar uit . Hij was haar besliste tegenstander , maar boog ten leste , overwonnen door haar persoonlijk-heid ( persoonlijkheid ) . Zulke parten speelt de natuur meer aan de politiek en de politieken .
Meet nu hiernaar ' t overwicht af , dat ze hebben moest , zij zoo mooi en welspre-kend ( welsprekend ) , de zieneres der Revolutie , als ze , nog zonder voorgevoel der naderende dwaas - en woestheden , door den nieuwen ! geest tot bezieling gebracht , dien geest , met I den vuurvlam harer blikken en den ruk - j wind harer taal , uitstortte op haar vrien-den ( vrienden ) , op Vergniaud , Brissot , Guadet , Louvet , Gensonné , Buzot , de vurigsten Ij voorbijstrevend in ijver , de tragen en ij lauwen ontvonkend , nu eens verblindend , dan weer wegslepend vriendelijk ; hun leids-vrouw ( leidsvrouw ) naar een denkbeeldige toekomst , die zij , onder de toovermacht harer onweer-staanbare ( onweerstaanbare ) persoonlijkheid , nabij zich waan-den ( waanden ) en dachten maar voor ' t grijpen te heb-ben ( hebben ) . Inderdaad , de Bergpartij gaf blijk van scherpen blik door juist Mevr . Roland uit den weg te ruimen . Noch Danton noch Robespierre konden immer de Gironde voor goed overwonnen wanen , zoolang zij nog overeind stond , die er de ziel van was . Of kenden zij zelven , kenden Danton en Robespierre niet de betoovering , die van haar uitging '? Zij ook hadden van die won-dere ( wondere ) overmacht heugenis , en om er wraak over te nemen , dat ze indertijd daaraan geen weerstand hadden kunnen bieden , zonden zij die vrouw naar ' t schavot , wier koele verachting hun vrees aanjoeg .
Hoe dieper men onder ' t herlezen harer « Brieven en Gedenkschriften » doordringt in ' t gemoeds - en geestesleven van Mevr . Roland , des te meer wint de overtuiging veld , dat zij een schilferende vertegen-woordigster ( vertegenwoordigster ) is van het belangrijkst deel der i 18e eeuw . De levende aanbeveling dierzelfde ! denkbeelden en stroomingen , wier breedte en diepte steeds een verborgenheid bleven | voor de markiezin Du Deffand , gesteld zelfs j dat zij ' t bestaan er van heeft vermoed , i Al wat die denkbeelden krachtigs hebben en edels , heel het smachtend verlangen dier j 1 eeuw naar edelmoedigheid , naar de ideale rechtvaardigheid , naar een inaatschappe - | lijke wedergeboorte ; alles wat dit tijdperk j
der menschen-geschiedenis aan verhevendroombeelden en onbaatzuchtige opgewon-denheid ( opgewondenheid ) bevat , dat leeft op , en teekent zichaf in de ziel van Mevr . Roland . Hoog bovenden stelselmatigen twijfel , en ' t omzichtigwantrouwen en de voorname onverschil-ligheid ( onverschilligheid ) van Mevr . Du Deffand uit , verheftzich een nieuwe geest , ernstig , belangeloos,zich toewijdend aan gelijk recht vooren liefdevolle broederschap onder alle men-schen ( men-schen ) — vol van brandenden ijver voorgelijkheid en vrijheid !
Geen tijdperk is zoo dweepziek bewie-rookt ( bewierookt ) , en zoo ongenadig veroordeeld als juist dat der groote Omwenteling . Hier sta ter voorlichting , tusschen oppervlakkige bewondering , en doorzichtig onbillijke verguizing in , naast den verdienden lof de verdiende afkeuring . Een nieuwe geest verhief zich , fier en schoon en goed als we zeiden , ja , maar lijdend aan ' t euvel der onbeholpenheid ; door domme misken-ning ( miskenning ) van de wet der geschiedenis , beslist brekend met het naast-verleden ( zich-zelf dus nist begrijpend !); bedorven door de ziekelijke nabootsing eener oudheid , waar-van ( waarvan ) men zich een beeld vormde , dat alles behalve op nauwgezet onderzoek , en dus ook niet op juiste kennis steunde ; verleid door den waan , dat het volmaakte verwe-zenlijkt ( verwezenlijkt ) kon worden , tot holle welsprekend-heid ( welsprekendheid ) ; spuwend trappend op de karakterloos-heden ( karakterloos-heden ) en van een maatschappelyken toe-stand ( toestand ) , die werkelijk kunstmatig en onwaar was , maar geen ander geneesmiddel daar-tegen ( daartegen ) aanwendend dan een ideale natuur-toestand ( natuurtoestand ) , die , op den keper beschouwd , inderdaad niet veel eenvoudiger , beter en reiner was .
Het streven van dit tijdperk kan men't best vergelijken met een soort van verjongd stoicisme , dat de proef nam van « Het nieuwe Recht » te stichten , met verwaarloozing der grondslagen door ' t verloop der tijden reeds gelegd ; wel was men er , even als die school der oudheid , op uit om het maatschappelijk en huiselijk leven te hervormen naar de uitspraken der « Zuivere Rede », maar toch week men van de strenge leefregelen van Zeno en Epictetus af , door vooral te letten op de bewegingen des gemoeds , en door het pronken met eene teergevoeligheid , waarvoor de oude stoicijnen van Grieken-land ( Griekenland ) en Rome een fijnen glimlach zouden hebben overgehad .
Die bestanddeelen nu van den nieuwen geest : edele opgewondenheid , gezwollen welsprekendheid , hartstocht voor een denk-beeldige ( denkbeeldige ) vrijheid en een onmogelijk Recht , verklaren ons volkomen Mevrouw Roland . Zij gisten allen in haar ziel . In haar heeft het hervormingstijdvak der 18e eeuw van zich zelf het schoonst en vleiendst beeld gegeven . Zij is de echte dochter van Rous-seau ( Rousseau ) ; zijn mindere in genie , voorzeker , maar zijn meerdere door zielenadel , op-rechtheid ( oprechtheid ) en ongeveinsde edelmoedigheid .
Als hadden de omstandigheden en haar aanleg onbewust , met elkaer een verband gesloten , kreeg ze , als jongmeisje , tot onder-wijzeressen ( onderwijzeressen ) , de natuur en de wijsbegeerte . Haar opvoeding en vorming , naar geen vast beginsel geregeld en niet door helderen raad geleid , was aan onzekere en daarom ont-zettende ( ontzettende ) kansen overgeleverd , en indien zij , ondanks al dit toevallige , met onver-minkte ( onverminkte ) geestkracht is opgetreden , is dit een bewijs te meer voor de reinheid en sterkte van een gemoed , dat van huis uit rechtgeaard was .
Alle boeken , die haar in handen vielen , las zij ; en deze bonte gewaagde lektuur vulde en beroerde hare kindsheid . Hoe vreemd is voor ons de gedachte , dat ze , op haar 10e jaar , den « Gandide » las . « Maar anders , voegt ze er naief aan toe , is me geen onzedelijk boek in handen ge-komen ( gekomen ) .» De « Candide » op haar 10e , Diderot
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd
 
 
 

Deze site plaatst cookies ten behoeve van het optimaliseren en verbeteren van onze digitale dienstverlening.
Dit gebeurt anoniem. Door gebruik te maken van deze website ga je daarmee akkoord. Lees er meer over in ons privacy statement

Ik snap het