Archieven

 

Uw zoekacties: De Olijftak, 1871; p. 175
De Olijftak
beacon
1  records
 
 
DOT_1871 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1871; p. 175
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
175
Datum:
1871
Jaargang:
1871
Is onderdeel van:
DE O L IJ F T A K .
7
BINNENLANDSCH OVERZICHT .
DEN HAAG , 22 Mei 1871 .
ii Du cristal ou de Vor que notre encens émane Le vase Ie plus pur est Ie easur d'un enfant.n
zong Frankrijks grootste lierdichter , de Lamartine , die , door vele rampen getroffen , voor den grootsten aller rampen , het aanschouwen van den ondergang van zijn vaderland , werd bewaard .
Wat is tegenover zulk een ramp het ongeluk , dat ons in de vorige week heeft getroffen : het verbranden van de prachtige stoomboot Willem de Derde , de eerste Nederlandsehe stoomboot ( alhoewel niet in Nederland gebouwd ), die langs den nieuwen waterweg naar Indië ( het doorgegraven kanaal van Suez ) in korter tijd dan ooit te voren Indië hoopte te bereiken ! Welk een schrik-kelijk ( schrikkelijk ) ongeluk ! Welk een ontzettend verlies van kapitaal , waaraan voor de nationale welvaart een heilzame bestem-ming ( bestemming ) had kunnen worden gegeven . Een vreeseiijke beproe-ving ( beproeving ) voor de Maatschappij , wier geestkracht , door het zedelijk gezag van Prins Hendrik geschraagd , deze echt nationale onderneming had tot stand gebracht . Maar is ' t een ramp , die ons moedeloos moet maken ? Neen , er zijn van die rampen , die de verslapte particuliere veer-kracht ( veerkracht ) tot nieuwe inspanning nopen ; er zijn van die rampen , die in hunne gevolgen nuttig en weldadig blij-ken ( blijken ) te zijn . En hoe schrikkelijk deze ramp ook hen moge treffen , die hun geld in deze onderneming hebben gesto-ken ( gestoken ) , hij mag en kan niet ontmoedigen . Ook de eerste onderzeesche kabel , dien Engeland had geiegd , verzonk in de diepte . Ontzettende verliezen werden geleden . Maar ' t Engelsche volkskarakter liet zich door deze teleurstel-ling ( teleurstelling ) niet ternederslaan . Zou het Nederlandsehe volks-karakter ( volkskarakter ) bij ' t Engelsche achterstaan ? Of geldt de spreuk // door onvermoeiden arbeid komt men alles te boven -/ alleen voor Nederland niet ?
Maar , men zou meenen , dat ik over dit ongeluk alleen wilde spreken , en het motto , dat ik aanhaalde,bewijst , dat ik over een heel andere ramp wilde uitweiden .
En welke ramp ? Een oneindig zwaardere dan het verbranden van de prachtigste stoomboot .
De ramp , dien ik bedoel , is ' t verbranden van het jeugdige kinderhart door kerkdijken hartstocht , door ' t opdringen van onverdraagzame leeringen , door ' t aan-leeren ( aanleeren ) van eene wetenschap , niet op waarheid , maar alleen op geloof gegrondvest .
Er is geen grooter ongeluk denkbaar , dan binnenlandsche tweespalt . Wat is de inval der Pruissen tegenover den krijg tusschen Versailles en Parijs ? Binnenlandsche itiVfil '"!"^ 1 ' Vffdp-i-li de burgers , splitst het huisgezin , ondermijnt den staat . bederft eene natie . En binnen-landsche ( binnenlandsche ) tweespalt , die uit godsdienst-twist ontstaat , brengt een land nog zekerder en nog spoediger ten val . Welnu ! zij , die aandringen op herziening van de wet van 1857 op ' t lager onderwijs ; zij , die den Minister Thorbecke den naam van staatsman ontzeggen , die zijn karakter aanranden , omdat hij flink en ruiterlijk in de kamer heeft verklaard : // geene transactie met de beginselen van de wet van 1857 ,» zij , die geene gelegenheid laten voorbijgaan om de nietigste en beuzel-aehtigste ( beuzelaehtigste ) aanmerkingen tegen die wet als gemoedsbezwaren uit te meten , zij beoogen niets dan binnenlandsche tweespalt en godsdienstige onverdraagzaamheid .
Eet jongste debat , in de vorige week in de Tweede Kamer gevoerd , gaf wederom de doorslaande bewijzen van tastbare overdrijving , onder het dekmantel van ernstige gemoedsbezwaren .
Ben ik dan geen drager van // de Olijftak ?// Zie ik dan niet in , dat het eene weldaad voor het land zou zijn , indien al die bestrijders der schoolwet , tot welken godsdienst ook behoorende , tot // apaisement // konden geraken en dit geschilpunt eindelijk kon worden uit den weg geruimd ? Zie ik dan voorbij , dat een talrijk deel onzer bevolking , uit overtuiging of door hooger meening op-gezweept ( opgezweept ) , zich afkeerig betoont van de neutrale school , en op de onderdrukking der volksschool aandringt ten einde het bijzonder-kerkelijk onderwijs te doen bloeien ? ( Jok de minderheid heeft hare rechten , en ' t is aan geene meerderheid geoorloofd , die rechten te miskennen of te minachten . Eene Regeering moet dus dikwijls loven en bieden , ten einde het gemeen overleg met de vertegen-woordiging ( vertegenwoordiging ) te bevorderen , waarin , bij eene goede inrich-ting ( inrichting ) van net kiesstelsel , de volkswensoh zich afspiegelt . Maar omtrent ééne zaak mag eene Regeering niet transi-geeren ( transigeeren ) : dat is over beginselen , en de smaad waaraan de heer Thorbecke blootstaat , is juist , dat hij niet transi-geeren ( transigeeren ) wil , en dat hij de grootste ramp , die ons zou kunnen treffen : de bederving onzer j eugddoor ' top-dringen ( topdringen ) van begrippen , te hoog voor de'ontwikkeling van haren leeftijd , van Nederland wil afweren !
Er is ééne zaak , waarop de minderheid r e c h t heeft , ; en welke met het noodzakelijk en weldadig beginsel van scheiding van kerk en staat in ' t nauwste verband staat . Dat is : de vrijheid van onderwijs . Maar w a t is vrijheid van onderwijs ? Dit : dat noch aan den staat noch aan de kerk , noch aan eenige andere macht in den staat het monopolie van ' onderwijs toebehoore . Zoolang kerk en staat , samengegroeid , elkander de heerschappij der zielen en de beheersching der gemoederen toerekenden , hebben zij ' t monopolie der opvoeding als geloofsartikel vastgesteld . De eenvormigheid tot iederen prijs was de staatkunde der middeneeuwen . Als stond het in de macht van den mensch de gedachte binnen een cirkel te beperken , dien zij niet mocht overschrijden !
Indien alzoo in Nederland een Staatsmonopolie bestond ,
indien onze grondwet ' t onderwijs alléén beschouwde als eene regeeringszaak , dan zeker zou het recht der aanzienlijke minderheid , die op handhaving der school-wet ( schoolwet ) aandringt :, zijn gekrenkt . Maar de grondwet van 1848 heeft juist aan dat monopolie een einde gemaakt en ' t was het hoofd der vrijzinnige partij , de heer Thor-becke ( Thorbecke ) , die aan de bijzonder kerkelijke school hare vrij-heid ( vrijheid ) heeft geschonken ! De heeren van Wassenaer Cat-wijck ( Catwijck ) , van Lijnden en andere leden der zoogenaamde anti-revolutionnaire partij hebben dit nog bij de jongste beraadslagingen volmondig erkend .
Waarop komt nu deze beweging tegen de schoolwet neder ? Spruit zij alléén voort , uit gemoedelijke over-tuiging ( overtuiging ) ? Het gezegde van den heer van Lijnden , door den heer Thorbecke beaamd , dat van deze zaak van ' t gemoed nooit een politieke twistappel had moeten wor-den ( worden ) gemaakt , bewijst al reeds , dat er veel onheilig vuur op dit heilig altaar heeft gebrand .
Waartegen verzet zich dan de oppositie tegen de schoolwet ?
Tegen het beginsel dier wet : tegen het nevens elkander zitten van kinderen van verschillende gezindten . Maar bestaat er dan eene Protestantsche spelling en eene Katholieke spelling en eene Joodsche spelling ; een Prote-stantsch ( Protestantsch ) rekenen en een ander soort van rekenen ? Hebben kinderen beneden de twaalf jaren reeds te maken met de geschiedenis van de wijsbegeerte of liever met de wijsbegeerte van de geschiedenis ? Is er niet een gods-begrip ( godsbegrip ) dat boven geloofsverdeeldheid zweeft en hebben de kinderen beneden de twaalf jaren iets meer noodig dan dat godsbegrip , zooals het zich in wetenschap , geschiedenis en natuur openbaart ? Wat zou er voor huisgezin en kerk overblijven , als de school ' t godsdienst-onderwijs ( godsdienstonderwijs ) tot hoofdzaak koos ?
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd
 
 
 

Deze site plaatst cookies ten behoeve van het optimaliseren en verbeteren van onze digitale dienstverlening.
Dit gebeurt anoniem. Door gebruik te maken van deze website ga je daarmee akkoord. Lees er meer over in ons privacy statement

Ik snap het