Archieven

 

Uw zoekacties: De Olijftak, 1871; p. 85

De Olijftak

beacon
1  records
 
 
DOT_1871 De Olijftak
Erfgoedstuk
Tijdschriftpagina
De Olijftak, 1871; p. 85
Naam tijdschrift:
De Olijftak
Pagina:
85
Datum:
1871
Jaargang:
1871
Is onderdeel van:
DE OLIJFTAK .
5
'
1
de uitdrukking van vermetele luim op de lippen ."
Als de toonkunstenaar die het best de Moor voor-stelde ( voorstelde ) , wordt door Rötscher — die voor ' t overige aan Devrient en Döring alle hulde bewijst — Seydelmann genoemd , die in dit karakter het gloeiende , ziedende van het Afrikaansche bloed geen oogenblik vergeten deed . Als eene merkwaardigheid van dezen tooneelkunstenaar verhaalt dezelfde schrijver dat Seydelman de rol van
Muley Hassan , evenals al zijne rollen , eigenhandig afgeschreven had .
Over die gewoonte des kunstenaars om zelf zijne rollen afteschrijven , een paar woorden . Men kan geen sierlijker en nauwkeuriger schrift dan deze rollen verlangen , en ' t ware Seydelmann niet mogelijk geweest eene sleehtge-schrevene ( sleehtgeschrevene ) rol intestudeeren . Toen hij reeds zeer ziekelijk geworden was , vond iemand die hem bezocht , hem onledig met het afschrijven van een zeer groote rol uit een stuk van Raupach . Op de hem wel meenend gedane verwijtingen over die inspanning , [ antwoordde de kun-stenaar ( kunstenaar ) lachend : » Gij weet niet , hoereel moeite en
die , 4 hoe hemelsbreed verschillende van den edelen Moor van Venetië , zooals Shakespeare dien geschilderd heeft , toch in zijn aard iets met dezen overeenkomstig heeft . Beide groote meesters hebben namelijk een Afrikaansch karakter willen vertegenwoordigen , de een een heldhaftig , " Tootmoedig , maar ligt prikkelbaar en tot wraakzucht ont-gloeiend ( ontgloeiend ) , vooral waar de minnennijd in ' t spel komt ; de ander , een boos karakter , maar bij welks boosheid men toch denkt aan den Afrikaanschen oor-sprong ( oorsprong ) , het gemis aan Europeesche beschaving , aan het licht eener meer menschelijke oplei-ding ( opleiding ) , dat is een karakter , zoo min of meer als er misschien menigeen onder de Turcos loopen kan , die eensklaps van den Afrikaan-schen ( Afrikaanschen ) op den Europeeschen bodem werden overgeplant en waarom zoovelen die onwille-keurige ( onwillekeurige ) verplaatsing met den dood hebben moeten boeten .
Ook de Moor in " Fiesco " schijnt naar Europa overgeplant , zonder dat hij zich daar t'huis heeft kunnen vinden .
Dit geeft ons den maatstaf ter beoordeeling . Wij eischen bij hem niet , gelijk bij Eranz Mohr , het lid der Europeesche menschheid , een gemeenschappelijken grondslag van ons zedelijk bewustzijn . '/ De Moor in « Fiesco " — zoo ontwikkelt het Rötsoher ( 1 ) — kent niet de ware opvatting des levens , den strijd van plicht , hij kent geen anderen God dan zijn voordeel ; hij dient hem , bij wien de meeste stoffelijke winst te behalen is , er zich volstrekt niet om bekreunende welke gevolgen zijne handelingen hebben zullen . Onverschillig , listig en stout in de uitvoering van ' t geen hem opgedragen is , vraagt hij nooit of hetgeen hij te volvoeren heeft rechtvaardig is . Evenmin heeft het leven voor hem eene bijzondere waarde . Hij offert het niet eigen willig op , maar hij is ook zeer getroost , dat hij ' t in het naaste oogenblik verliezen kan . Ook in dat opzieht kent hij geen smart noch strijd . Zulk een schepsel , op zulk een ondergeschik-ten ( ondergeschikten ) trap van zedelijk bewustzijn kan natuurlijk in het treurspel slechts tot een werktuig worden aangewend , nooit echter een middenpunt der handeling worden , daar hij geenerlei tragische belangstelling inboezemt . De ondergang van den Moor laat dus ons zoo onverschillig als hem-zelf ( hemzelf ) . Maar op zijn eigen standpunt wekt de Moor toch eene poëtische belangstelling en wel door het luimige dat hem beheerscht , en dat ons eigenlijk over den zedelijken tegenzin henenvoert , die ons bij het aanschouwen van den veilen , tot elk verraad en elke misdaad volvaardigen mensch vervullen moet . Door de diensten , die hij " Fiesco " bewijst , gevoelt zich de Moor met zijnen ' beschermer op tamelijk gelijken voet , en dit geeft hem , gepaard met het gevoel van zijne onmisbaarheid , den over-moed ( overmoed ) aan zijne luim onverholen den vrijen teugel te vieren .
" Daarbij komt het bewustzijn van zijn mees-terschap ( meesterschap ) in de uitvoering van de hem opge-dragene ( opgedragene ) diensten ; dit geeft hem de lichtheid van tong en kwinkslag , waardoor hij zich zoo treffend en zoo lustig met Genua's grooten op éene lijn stelt . Muley Hassan gaat eindelijk in de algemeene verwarring , waarvan hij voor zijne hebzucht partij trekken wil , spoorloos ten onder . De dramatische beweging houdt zich met hem niet meer bezig , dan hij verdient . Zijn dood is een voortreffelijk beeld van de lieden , die door den genius der geschiedenis worden ver-worpen ( verworpen ) , lieden die een tijd lang tot staatkundige bedoelin-gen ( bedoelingen ) worden aangewend , maar later door het raderwerk van een nog krachtiger beweging worden vermorzeld . De Moor sterft , zooals hij geleefd heeft , bijkans met
( 1 ) H . Th . Rötscher : Enticic&elung dramatischer Charah-tere ( Charahtere ) aus Lessing ! , Schillers und Goethe's Werken mit steter Beziehvng aufihre üarstellung . Hannover , Carl Rümpler .
inspanning het zuiver afschrijven van een rol bespaart . Vooreerst , het geheel werktuigelijk uit ' t hoofd leeren , dat mij als den dood tegen de borst stuit , en daarna , de moeite om die rol telkens en telkens door te loopen , ten einde haar te verstaan . Ieder tooneelspeler moest verplicht zijn , zijne rol zoo mogelijk netjes over te schrijven , dan zou men er minder zien die hun rol niet begrijpen .»
GEDACHTEN-MOZAIEK .
De eerste specerij in den omgang is waarheid ; de tweede , — gezond menschenverstand ; de derde , — een goedhartige luim ; de vierde — vernuft .
TEMPLE .
* * *
De hoogmoed is licht kwetsbaar , omdat hij zelve altijd kwetst .
Voorbeeld : Klik op de tekst voor meer
laatste wijziging 06-06-2023
1 gedigitaliseerd
 
 
 

Deze site plaatst cookies ten behoeve van het optimaliseren en verbeteren van onze digitale dienstverlening.
Dit gebeurt anoniem. Door gebruik te maken van deze website ga je daarmee akkoord. Lees er meer over in ons privacy statement

Ik snap het