Mijn Studiezaal (inloggen)x3074 Archief van de Geërfden (dorpsbestuur), vanaf 1810 Dorpspolder, Driel, 1592 - 1954
3074 Archief van de Geërfden (dorpsbestuur), vanaf 1810 Dorpspolder, Driel, 1592 - 1954Uitleg bij archieftoegang
Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.
Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:
• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen
De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.
De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.
De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.
Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.
Zoek in deze inventaris
3074
Archief van de Geërfden (dorpsbestuur), vanaf 1810 Dorpspolder, Driel, 1592 - 1954
Inleiding
 1. Geschiedenis
3074 Archief van de Geërfden (dorpsbestuur), vanaf 1810 Dorpspolder, Driel, 1592 - 1954
In de Bommelerwaard boven de Meidijk waren gelegen de hoge heerlijkheden Ammerzoden en Well, Hedel en Nederhemert. Daarnaast lagen hier een aantal heerlijkheden, in welke de rechten van de heren beperkt waren en die, waar het de rechtspleging betrof, verenigd waren onder de Banken van Driel en Zuilichem (de ‘eningen’ van 1335). Deze zgn.’dagelijkse heerlijkheden’ waren Aalst, Bruchem, Delwijnen, Driel, Gameren, Hurwenen, Kerkwijk, Nieuwaal, Rossum en Zuilichem.
Zowel de dagelijkse als de hoge heren stelden gewoonlijk de (dorps-)schout aan benevens één van de twee buurmeesters de andere buurmeester werd gekozen door de geërfden. Ook de (dorps-)schepenen (gerichtsnaburen), armmeesters, kerkmeesters, enz. werden veelal, na verkregen voordracht, aangesteld door de heer.
Schout en buurmeesters vormden het dagelijks bestuur van de dorpen. Eén der voornaamste werkzaamheden van de buurmeesters was het zetten (omslaan) van de dorps- en ambtslasten. De buurmeesters beheerden de dorpskas en waren verantwoording schuldig aan de heer en de geërfden. Ook waren zij de aanbesteders van werken.
De geërfdenvergadering was het hoogste college in de dorpen. Zij werd samengeroepen voor de beraadslaging over en het nemen van beslissingen in belangrijke dorpszaken.
Voor armenzaken fungeerden de armmeesters (Heilige Geestmeesters), voor kerkelijke zaken de kerkmeesters, die ook weer verantwoording schuldig waren aan de heer, aan schout en buurmeesters en aan geërfden.
In de hoge heerlijkheden had de heer een grote stem in het kapittel op het terrein der administratie, terwijl hij de jurisdictie oefende door middel van zijn richter (schout) en schepenen. In de dagelijkse heerlijkheden bestonden ‘dagelijkse gerechten’ van schout en gerichtsnaburen (soms ook schepenen genoemd), met uiterst geringe competentie. Zoals reeds gezegd, hadden de Banken van Driel en Zuilichem daar de jurisdictie in handen. Deze banken werden gepresideerd door een richter, aangesteld door de ambtman en overigens kende elke bank een college van twaalf schepenen.
De Hoge Dijkstoel in de Bommelerwaard en de (particuliere) dijkstoelen van Ammerzoden, Hedel. Nederhemert en Rossum zorgden voor het onderhoud van de dijken, De Hoge Dijkstoel vaardigde jaarlijks keurcedulen, cieringen, enz. uit. Dorpsschout en buurmeesters zorgden ervoor, dat de gedijkslaagden in hun dorpen voldeden aan de hun opgelegde verplichtingen.
Het probleem van de waterlozing noopte tot samenwerking van de belanghebbende dorpen. In 1320 verkregen de geërfden van Driel, Rossum en Hurwenen het recht tot het graven van de Drielse Wetering. De zaken met betrekking tot de wetering werden beheerd door zeven gezworen heemraden, van welke er vier gekozen werden door de geërfden en de heer van Driel, twee door de geërfden van Rossum en één door de geërfden van Hurwenen. Naderhand loosden die van Ammerzoden (uitgezonderd het Wellse Broek) en Hedel hun water eveneens op de Drielse Wetering .Ook zij stelden gedeputeerden aan voor weteringszaken. De gezamenlijke gecommitteerden hoorden de rekeningen af, welke werden gedaan door de buurmeesters van Driel. De weteringsbrief bepaalde dat de schouw plaats had door de gecommitteerde heemraden en de richter van Driel. Het recht van keur werd uitgeoefend door die van Driel.
In de jaren 1828-1831 werden er plannen beraamd tot de verbetering van de waterlozing te Aalst. Een speciale Molencommissie werd in 1831 ingesteld voor de polders op de Gemene Drielse Wetering ontlastende. Na de invoering van het Reglement op het Beheer der Rivierpolders in Gelderland (1838) werd deze Commissie ontbonden en het beheer van de Drielse Wetering overgenomen door de Dijkstoel van het Polderdistrict Bommelerwaard boven de Meidijk. Het archief van de Molencommissie werd overgenomen door het Polderdistrict. Het archief der oude administratie van de Drielse Wetering bleef berusten in het archief van de geërfden van Driel.
De tweede grote wetering in de Bommelerwaard is de Bommelse Wetering In 1321 confirmeerde graaf Reinald het recht tot het graven daarvan. Het betrof hier een samenwerking tussen magistraat en geërfden van Bommel en de geërfden van Bruchem, Kerkwijk, Delwijnen, Gameren en Nieuwaal.
(Het bovenstaande is grotendeels ontleend aan de inleiding in de hieronder behandelde inventaris van R.A.D. Renting uit 1954).
 2. Archief
Bijlagen Inleiding
BIJLAGE: Lijst van buurmeesters 1653-1838
De namen zijn ontleend aan de jaarrekeningen (verschotrekeningen en de rekeningen van de dorpsprofijten) aanwezig in dit archief. De in de rekeningen van de dorpsprofijten vermelde buurmeesters zijn ná 1800 niet altijd dezelfde als de in de verschotrekeningen over dat jaar genoemde buurmeesters. Bij een verschil zijn in de lijst de namen opgenomen zoals ze in de verschotrekeningen voorkomen. Deze lijst van buurmeesters kan met behulp van andere stukken in dit archief nog worden uitgebreid.
1653/1654 Hendrick van Kessel en Guert Claessen 1674 Jacob de Cock en Hendrick Jacobs van Wesel 1675 Henrick Bachine en Wouter Hemans 1684 Hendrick Rou en Hilbrant de Gier 1701 Jan van Goor en Aert van Kessel 1702-1703 Wouter Cornelisse van Besoyen en Jacobus van Kessel 1704 Aert van der Sluys en Arien Bayens 1707 Aert van Lith en Hendrick Holl 1722-1723 Peter van Tiel en Aert van de Ruden 1724-1725 Gerardus Bellingan 1726-1727 Mattheus van Dockum en Philippus de Courtie 1728 Anfrit van Kessel en Aert Quekel 1729 Anfrit van Kessel en Aswerus Clootwijck 1730-1731 Johan van Breugel en Arien van den Anker 1732-1733 Rijck Lansdael en Aert van Rossum 1734-1735 Adriaen van Lith en Arien van Hesick 1736-1737 Gerardus van Kessel en Jan de Gier 1738-1739 Thomas Lansdael en Theodorus van Clootwijck 1740-1741 Salomon Soermonts en Gerard van Kessel 1742-1743 Jan van der Sluys en Walraven Lansdael 1744-1745 Gijsbert van den Boom en Corstjaen Verhoex 1746-1747 Arien de Roover en Egon van Veldriel 1748-1749 Gerardus de Cortie en Theodorus van Lith 1750-1751 Aert van Kessel en Wouter Bellingan 1753 Meerten van Beurden en Adrianus Bayens 1754-1755 Hillebrand Verhoex en Hermanus Quekel 1756-1757 Aert de Cortie en Anthony Soermans 1758-1759 Floran Bellingan en Aert van de Broek 1760-1761 Aert van Kessel en Goossen van den Boom 1764-1765 Willem van Beurden en Theodorus Gerardus van Lith 1766 Jacobus Reuvers en Matthijs van Stael 1769 Hendricus van Kessel en Aert van der Sluys 1770-1771 Marcelis Lansdael en Wouter van Dockum 1772-1773 Dirk Juynen en Johannes van Kessel 1774-1775 Christiaen Lansdael en Peter van den Ancker 1776-1777 Christiaen Versteg en Loef van Stael 1778-1779 Adriaen van Soelen en Peter de Gier 1780-1781 Willem van Stael en Rigardus Lansdael 1782-1783 Jacob Juyn en Jan de Gier 1784-1785 Petrus van Aelst en Rigardus Lansdael 1786-1787 Jan van Dockum en Willem van den Braak 1788-1789 Gijsbert Verhoex en Willem van den Boom 1790-1791 Walraven de Reuver en Adriaen Bayens 1792-1793 Jacob Juyn en Daniel de Gier 1794-1796 Christiaen Verhoekx en Adrianus Juyn 1798 Cornelis van Oers en Jan Gloudemans 1799-1800 Martinus van Lith en Gijsbert de Cortie 1801-1802 Nicolaas Verhoeckx en Christiaan van Nes 1803-1804 Mattheus van Dockum en Hillebrant Verhoeckx 1805-1806 Adrianus Juyn en Mattijs Sars 1807-1808 Arnoldus van Kessel en Gradus Anthonis Bellingan 1809-1810 Johannes de Gier en Gerrit de Krijger 1811-1812 Jan Sars en Hendrik Ackermans 1813-1817 Philippus de Reuver en Jan van Boekel 1818-1819 Johannes van Oers en Jan van Boekel 1820-1827/1828 Kornelis van den Anker en Peter de Gier 1828/1829-1835/1836 Kornelis van den Anker en Johannes de Gier 1836/1837 Egon van Veldriel en Kornelis van den Anker 1837/1838 Egon van Veldriel en Jan Vissers
Inventaris
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Creative Commons (CC BY-SA 4.0)MAIS-(M)DWS is een product van DE REE archiefsystemen BV
meer informatie over MAIS-(M)DWS
meer informatie over MAIS-(M)DWS