Mijn Studiezaal (inloggen)
0926 Archieven van het gemeentebestuur van Kesteren, 1812 - 1937
0926
Archieven van het gemeentebestuur van Kesteren, 1812 - 1937
Toelichting
Deze inventaris bestaat uit drie deel toegangen die elk een afzonderlijke inleiding hebben.
laatste wijziging 17-04-2024
1.149 beschreven archiefstukken
114 gedigitaliseerd
totaal 17.186 bestanden
Inventarissen
3. Archief van de gemeente Kesteren 
3.1. Inleiding
3.1.2. Archief 
0926 Archieven van het gemeentebestuur van Kesteren, 1812 - 1937
Inventarissen
3. Archief van de gemeente Kesteren
3.1. Inleiding
3.1.2.
Archief
laatste wijziging 08-11-2017
De zorg voor het gemeentearchief heeft in het verleden niet bijzonder veel aandacht van het gemeentebestuur gehad. De eerste gemeenteverslagen vermelden dat het archief 'meestal in voldoende orde (is) en zoveel mogelijk (wordt) bijgehouden naar de daaromtrent gegeven voorschriften'. De woordkeuze getuigt niet van een groot enthousiasme voor de papieren nalatenschap. Men hield een slag om de arm. Het college van burgemeester en wethouders gaf in 1899 te kennen dat het archief 'liggende op den zolder wel eens diende nagezien en in afzonderlijke paketten behooren gebracht te worden'. Of het ook daadwerkelijk gebeurd is, is niet bekend. De gemeenteverslagen melden die jaren dat het archief zich in 'tamelijk goeden staat' bevond. In 1917 wordt opgemerkt dat er toch enige verbetering nodig is. Dit mondt uit in een herordening in de jaren 1923-1925.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft het archief veel schade opgelopen. Bij een overval op het gemeentehuis in 1943 zijn de bevolkingsregisters van de gemeente na 1920 en de persoonskaarten vernietigd. Men begon met de aanmaak van nieuwe persoonskaarten, maar ook deze gingen verloren. In de laatste maanden van de oorlog lag het dorp Opheusden, waar het gemeentehuis van de gemeente was gevestigd met het archief, in de frontlinie. Het gemeentehuis raakte beschadigd alsmede het daarin opgeslagen archief. Veel stukken liepen brand-, vocht- en schimmelschade op en werden blootgesteld aan weer en wind. De pas nieuw aangemaakte persoonskaarten werden wederom vernietigd. Na de oorlog moest een flink deel van de archiefstukken onder het puin vandaan worden gehaald. Nadien is het bovendien enkele jaren opgeslagen onder slechte condities op een zolder van het voormalige stationskoffiehuis te Kesteren.
Begin jaren vijftig werd mede op advies van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) de heer B.G.A.M. Kruijsen uit Nijmegen vier weken ingehuurd, voor de herordening van het archief. Waarschijnlijk zowel de oude stukken als de archiefbescheiden vanaf 1938 die volgens de basisarchiefcode van de VNG waren opgeborgen. Kruijsen werd in die jaren door verschillende gemeenten ingeschakeld om hun archieven op orde te krijgen. Hij werkte in de avonduren en 's-nachts. Dan kon hij naar eigen zeggen rustig doorwerken. Na afloop van de werkzaamheden onstond er tussen Kruijsen en de gemeente nog een geschil over de betaling voor zijn werk. Na de aansluiting van de gemeente bij het Streekarchivariaat KLEM-gemeenten werd er opnieuw aandacht besteed aan het archief.
Het archief van de gemeente Kesteren is een serieel geordend archief. Over de jaren 1818-1917 volgens een indicateurstelsel, van 1918 tot en met 1937 volgens een rubrieken stelsel. In het indicateurstelsel kregen de ingekomen en uitgaande stukken een volgnummer waarna ze achter elkaar werden opgeborgen. De eerste jaren los, vanaf 1880 zijn de archiefstukken ingebonden. Ook de stukken volgens het rubriekenstelsel zijn ingebonden. Hierdoor zijn er zeer weinig losse archiefbescheiden. De losse stukken zijn waarschijnlijk afgezonderd na raadpleging en niet meer teruggeplaatst.
Het archief van de gemeente Kesteren omvat cica 46 strekkende meter. Uit het archief is slechts een enkel stuk vernietigd. In de serie ingekomen en uitgaande stukken komen wel veel stukken hiervoor in aanmerking. De stukken zijn zoals gezegd vanaf 1880 ingebonden. Er is voor gekozen om de banden intact te laten. Een van de overwegingen hiervoor was dat het archief verre van compleet is.
In de jaren 1923-1925 ondernam het gemeentebestuur zoals gezegd actie om het archief opnieuw te ordenen en op te bergen. Het betrof met name het archief tot en met 1917. Uit een tweetal brieven aan de Rijksarchivaris in de provincie Gelderland blijkt dat de gemeente van mening was dat een aantal stukken 'van geen belang' meer was voor het gemeentearchief. Deels omdat de stukken ook elders (zouden) berusten en deels omdat inmiddels andere wetten van kracht waren. Hiertoe rekende men: de legger B van wegen en voetpaden, landbouwverslagen, gemeenteverslagen, schutterijregisters, een repertoir van de gemeentesecretaris, kohieren voor de belasting op het personeel, processen-verbaal van kasopname en politiebladen. Of de toestemming voor de vernietiging van deze bescheiden ook daadwerkelijk is verkregen heb ik niet kunnen achterhalen. Feit is dat deze stukken nu ontbreken. Op de laatste twee categorieën van stukken na wordt tegenwoordig echter wel alles bewaard.
Als gevolg van de Tweede Wereldoorlog zijn stukken verloren gegaan of zwaar beschadigd geraakt. Een deel van de beschadigde stukken is direct na de oorlog alsnog vernietigd. Waarschijnlijk als gevolg van de opgelopen schade ontbreken nu het grootste deel van de bescheiden rond de Nationale Militie en de Landstorm en de begrotingen van voor 1903. Het is echter ook mogelijk dat de militaire registers (net als de schutterijregisters) en de begrotingen bij de opschoning in 1923-1925 vernietigd zijn. Tot slot ontbreken bijna alle toegangen op de ingekomen en uitgaande stukken over de periode 1818-1917. Met name dit laatste verlies maakt dat de raadpleging van het archief over deze jaren vaak veel tijd kost. Sinds het rubriekenstelsel, vanaf 1918, zijn er toegangen per jaar, per rubriek ingebonden bij de stukken.
laatste wijziging 17-04-2024
1.149 beschreven archiefstukken
114 gedigitaliseerd
totaal 17.186 bestanden
Kenmerken
Status toegang:
Definitieve toegang / toegang afgerond
Verversingsgraad:
onregelmatig
Taal:
Nederlands
Openbaarheid:
Onbeperkt
Omvang in meters:
43
Categorie:
laatste wijziging 17-04-2024
1.149 beschreven archiefstukken
114 gedigitaliseerd
totaal 17.186 bestanden