Appelenpap

Sint-Nicolaasdag (6 december) 1318 ontvangt Culemborg stadsrechten van heer Johan van Bosinchem. Zijn vader Hubrecht had de nederzetting rond 1250 laten aanleggen. In een stadsbrief worden de afspraken tussen heer en stad vastgelegd. De Culemborgers mogen het stadsbestuur ter hand nemen en zelf recht spreken. Ook krijgen ze tolvrijheid op de jaarmarkten in de stad. In ruil voor deze vrijheden moeten de Culemborgers hun heer wel helpen zijn vijanden te verslaan en mochten ze ook een stadsmuur bouwen.

De grachten en restanten van de stadsmuur in de binnenstad van Culemborg zijn uit de veertiende eeuw. Net als de monumentale Binnenpoort, de laatste stadspoort. Nog altijd zijn de sleuven zichtbaar, waardoor het valhek kon worden neergelaten.
De oorspronkelijk 'Lanxmeerse poort' uit 1318 hoort bij de ommuring van het oudste stadsdeel rondom het grote marktplein. De muren bieden bescherming tegen rondtrekkende bendes en het geweld van talrijke oorlogjes. Alleen via de zeven stadspoorten kan men de stad in of uit. Niet veel later wordt ook de aangrenzende nederzetting Lanxmeer ommuurd en vormt een nieuw stadsdeel van het snel groeiende Culemborg. De Lanxmeerse poort, die de oude stad met de 'Nieuwstad' verbindt, is sindsdien een 'binnenpoort'. 

Papklok Culemborg
In de toren van de grote Barbarakerk luidt al eeuwen elke avond om 21.50 uur de papklok. Vroeger een waarschuwing voor het sluiten van de poorten, de landarbeiders moesten zich dan haasten, want om 22.00 uur sloten de poorten. Ze aten bij thuiskomst nog een bord pap en gingen dan naar bed.

Appelenpap
Zou het kunnen dat er al voor 1700 appelenpap werd gegeten?

In Kranenburgia 1300-1700 vond ik een vermelding: "Hoofdvoedsel vormde het bruinzwarte roggebrood, waar men zware broden van bakte van wel 40 pond. Dan volgde de brei of pap, meest van boekweit, later ook wel van gruttemeel, in karnemelk gekookt. Men at er paardebonen in of een snee droog brood erbij. Soms kreeg men 'appelenpap' en appelpannekoek voorgeschoteld."

Zelf had ik nog nooit appelenpap gegeten, wel kreeg ik als kind bij mijn oma karnemelkse (gorte)pap met bruine suiker. Ik ben dan ook benieuwd hoe de appelenpap zal smaken. Het recept appelenpap komt uit het receptenboek 'Betuwse Beloften' van Marie-Jan Ousen. In het kookboek is ook een lijst opgenomen met allerlei soorten appels. Tijdens het schillen van de appels voor de appelmoes komt er een oude herinnering naar boven! Mijn zusje en ik waren gek op zelfgemaakte appelmoes, we moesten dan wel eerst zelf een hele kist appels schillen. Om het leuk te houden, hielden we een wedstrijdje wie de langste appelschil had; het lukt mij nog steeds aardig. Zelf heb ik de helft van het recept genomen. Wij vonden thuis de smaak van de pap wel aardig maar het zal niet onze favoriete pap worden.

ClP

Recept: appelenpap uit de Betuwe

Voor 6 personen

750 gram zure appels  
300 gram bloem
2 liter karnemelk
eventueel anijspoeder
Bruine suiker of stroop

Zelf heb ik de helft van het recept genomen.
Schil de appels en snijd ze in grove stukken. Verwijder de klokhuizen. Kook de stukken, op een laag vuurtje, in weinig water tot moes. Voeg de gezeefde bloem toe aan de koude karnemelk en roer er anijspoeder naar smaak door. Vermeng de bloempap langzaam met de gekookte appels. Pas op dat de bloem niet gaat schiften en breng alles nog een keer aan de kook. Serveer de warme pap met bruine suiker of stroop.
Wij vonden thuis de smaak van de pap wel aardig maar het zal niet onze favoriete pap worden.

Tip: Om de pap nog feestelijker te maken werd er ook wel ‘boerenjongens’ of ‘boerenmeisjes’ aan toegevoegd.