Mijn Studiezaal (inloggen)
3100 Archief van de (buiten)polder Heerewaarden, 1684 - 1969
3100
Archief van de (buiten)polder Heerewaarden, 1684 - 1969
Inleiding
1. Geschiedenis
3100 Archief van de (buiten)polder Heerewaarden, 1684 - 1969
Inleiding
1.
Geschiedenis
laatste wijziging 16-09-2013
De gemeente Heerewaarden is een dorp gelegen in Gelderland tussen enerzijds de Bommelerwaard en anderzijds het Land van Maas en Waal. Een soort overgangsgebied, daar waar de Maas en de Waal elkaar tot op enkele honderden meters naderen. Tegenwoordig wordt Heerewaarden tot de Bommelerwaard gerekend en is de plaats ook ingedeeld bij de Bommelerwaardse gemeente Maasdriel, maar van oudsher was Heerewaarden zelfstandig en hoorde noch bij het Land van Maas en Waal, noch bij de Bommelerwaard.
Heerewaarden vormde een eigen ambt, los van de ambten van de Bommeler- en Tielerwaard. Wel was de ambtman van de Bommeler- en Tielerwaard ook steeds ambtman van Heerewaarden en betaalde Heerewaarden mee in de (totale) quote van de ambtslasten. Dat aandeel in de ambtslasten werd steeds samen met de polderlasten (verschot) omgeslagen op basis van het grondbezit (morgental). De rekeningen van de ambtslasten en het verschot zijn opgenomen in dit archief.
Ook in polderzaken was Heerewaarden zelfstandig en de schouw van de (ban)dijken viel dus ook niet onder de Hoge Dijkstoel van de Bommelerwaard. In het archief wordt afwisselend van de Dijkstoel Heerewaarden en van de Polder Heerewaarden gesproken. Met de invoering van het Gelderse Rivierpolderreglement in 1838 werd de polder officieel een buitenpolder. De naam Buitenpolder Heerewaarden is, voor zover die gebruikt wordt voor de situatie van voor die tijd, dus in feite een anachronisme. De Buitenpolder Heerewaarden werd officieel opgeheven per 1 februari 1969 toen het gebied per 1 januari 1969 was opgegaan in het per die datum opgerichte Polderdistrict Bommelerwaard.
Heerewaarden was van oudsher zelfstandig en vormde een overlaatgebied tussen de Waal en de Maas, buiten de ringdijken van de Bommelerwaard en het Land van Maas en Waal. Bij Heerewaarden waren er oorspronkelijk drie doorgangen tussen beide rivieren. Het Voornse Gat, het Heerewaardense Gat en het Schanse Gat. In de loop van de 18e eeuw werden de twee eerstgenoemde gaten afgedamd, maar bij hoogwater diende het hele gebied als overlaatgebied en stroomde het Waalwater in de lager gelegen Maas. Pas op het einde van de 19e eeuw kwam in het kader van de scheiding van Maas en Waal de Heerewaardense afsluitdijk tot stand
Het gebied van de polder strekte zich uit van de grens met Dreumel in het oosten tot aan de grens met Rossum in het westen, in het noorden vormde de Waal de grens, maar in het zuiden hoorde nog een groot gebied ten zuiden van de Maas bij Heerewaarden. Dat gedeelte stond bekend als De Bergen. In de loop van de tijd vonden kleinere grenscorrecties plaats, maar de belangrijkste was de grenswijziging per 1 januari 1958 tussen de provincies Gelderland en Noord-Brabant waarbij De Bergen werd gevoegd bij de gemeente Lith.
2. Het archief
laatste wijziging 23-12-2020
507 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 23-12-2020
507 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1684 - 1969
Verversingsgraad:
onregelmatig
Taal:
Nederlands
Omvang in meters:
10
laatste wijziging 23-12-2020
507 beschreven archiefstukken