Archieven

 

Uw zoekacties: Archief van het ambt, dijkstoel en polderdistrict van Nederb...

1040 Archief van het ambt, dijkstoel en polderdistrict van Nederbetuwe, 1509 - 1981

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inventaris
1. Inleiding
1.1. Geschiedenis van de organisatie
1.2. Geschiedenis van de archieven
1040 Archief van het ambt, dijkstoel en polderdistrict van Nederbetuwe, 1509 - 1981
1. Inleiding
1.2.
Geschiedenis van de archieven
De archieven van het ambt, de dijkstoel en de Lingestoel van Nederbetuwe werden vroeger bewaard door hun secretarissen, die landschrijver, dijkschrijver en Lingeschrijver werden genoemd. De functies waren overigens vaak in handen van dezelfde persoon. Hoe en waar zij de stukken bewaarden is nauwelijks bekend. Tussen 1707 en 1856 had het ambt en later het polderdistrict, een ambtshuis in Kesteren. Mogelijk waren daar archieven opgeslagen, mogelijk ook bij de secretarissen thuis. Tot 1906 had het polderdistrict blijkbaar geen behoefte meer aan een districtshuis, maar toen werd het voormalige Burger-Weeshuis aan het Hoogeinde in Tiel aangekocht en verbouwd om als zodanig te fungeren. In dit districtshuis werd in 1939 en 1940 een brandvrije archiefkamer gebouwd. "In deze kluis zal het deel van het archief, dat tot nog toe verspreid in het districtshuis werd bewaard, benevens het deel, dat thans in het Rijksarchief te Arnhem berust, een plaats kunnen vinden," zo meldde de provinciale archiefinspecteur in zijn verslag over 1940. Dat laatste is overigens nooit gebeurd. Onder secretaris Van Mourik werd een groot deel van het werk ook uitgevoerd in zijn huis te Kerk-Avezaath. Hiervoor werden twee kamers ingericht. In 1977 verhuisde de gehele administratie naar het nieuwe districtshuis aan de Dorpsstraat in Ingen. Na de opheffing van het polderdistrict Nederbetuwe werd het archief overgebracht naar het ambtshuis van het nieuwe polderdistrict Betuwe in Elst. In 1995 werden ook de stukken weer toegevoegd, die tot dan toe berustten in het rijksarchief te Arnhem. Over deze teruggave was overigens ook in 1947 al gecorrespondeerd, maar de dijkstoel was toen van mening, dat de archiefruimte te weinig plaats bood om de stukken terug te nemen. * 
In het archief zijn enkele inventarissen aangetroffen, opgemaakt door de diverse secretarissen. Sommige stukken dragen ook sporen van deze inventarisaties, maar lang niet alle. Met name indien de functies van land- en dijkschrijver gecombineerd waren kunnen vermengingen van de archieven gemakkelijk hebben plaatsgehad. Omdat G.L. van der Helm geen inleiding bij of verantwoording van zijn inventarisatie heeft gemaakt weten we weinig van wat hij indertijd heeft aangetroffen. *  Wel is bekend, dat in 1825, bij de opheffing van de Lingestoel en van het ambt is bepaald, dat de archieven moesten worden overgedragen aan de dijkschrijver van het polderdistrict. * 
Later werden delen van het archief echter weer afgestaan. Zo werd in 1887 het archief van de sous-prefecture te Tiel aan het rijksarchief in Arnhem overgedragen. Bij een overdracht in 1915 aan datzelfde archief werden de archieven van het ambt, de dijkstoel en de Lingestoel gedeeltelijk overgedragen. Het archief dat Van der Helm in de periode 1887-1888 inventariseerde was echter ook niet compleet. Een ongeïnventariseerd gedeelte kwam, waarschijnlijk in 1948, eveneens in het rijksarchief in Arnhem terecht. *  Merkwaardig genoeg werden in dat archiefbestand bij de inventarisatie ook enkele verloren gewaande stukken, die beschreven waren door Van der Helm teruggevonden.
In de periode vóór de 19e eeuw lijkt men wat men belangrijk vond vooral als series bij elkaar te houden, vaak ingebonden. De series 'ingekomen stukken'-voor zover die uit losse stukken bestaan-uit die periode zijn waarschijnlijk door Van der Helm gevormd. Hij heeft er tevens indicateurs op gemaakt. Ongeveer vanaf het begin van de 19e eeuw werd het seriestelsel voor de archiefvorming echter veel toegepast. Het archief uit die periode bestaat dan ook vooral uit reeksen: bijvoorbeeld notulen, ingekomen stukken, rekeningen, aanbestedingen, beëdigingen en dergelijke.
In 1939 werd een zaaksgewijze ordening ingevoerd, waarvoor een eigen registratuurcode werd gebruikt. Deze is toegepast tot in 1968. Tussen 1968 en 1970 werd door een medewerker van de Unie van Waterschappen een revisie van het archief uitgevoerd, waarbij de archiefcode van de Unie als ordeningssysteem met terugwerkende kracht tot 1933 werd ingevoerd, terwijl het archief tevens werd opgeschoond. Geheel vlekkeloos verliep de samenwerking overigens niet en de bewerking lijkt dan ook niet helemaal te zijn afgewerkt. * 
1.3. Verantwoording van de inventarisatie
1.4. Aanwijzingen voor de gebruiker
1.5. Literatuur
1.6. Ambtmannen/richters/dijkgraven
1.7. Heemraden
1.8. Hoofdingelanden
1.9. Dijkschrijvers, landschrijvers, secretarissen

Kenmerken

Status toegang:
Toegang met onbewerkte aanvulling
Verversingsgraad:
onregelmatig
Taal:
Nederlands
Openbaarheid:
Onbeperkt
Omvang in meters:
52
Opmerkingen:
Bevat de archieven van het Ambt en Dijkstoel van de Nederbetuwe, van de Lingestoel van het Nederbetuws blok Lingewater en van het Polderdistrict Nederbetuwe.