Archieven

 

Uw zoekacties: Archief van Stichting Sociale Zorg te Geldermalsen, 1960 - 1971

3235 Archief van de Rooms-Katholieke parochie Sint Martinus te Kerkdriel, 1414 - 2002

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiƫrarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiƫrarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Vermoedelijk is Driel, net als de andere plaatsen in de Bommelerwaard in het begin van de achtste eeuw gekerstend. Driel behoorde tot het aartsdiakonaat Oudmunster en vormde met Woudrichem het dekenaat Woudrichem. In 1464 werd Driel een zelfstandig dekenaat. In 1561 werd het dekenaat samengevoegd tot het dekenaat Zaltbommel. Vermoedelijk is de kerk in Driel in 1616 overgegaan naar de gereformeerden. De oudste stukken van het archief zijn 5 charters waarvan de oudste uit 1414 (inv.nr. 3235/131) dateert. Twee charters uit 1570 en 1617 gaan over het klooster Sint Annatroon van de zusters Augustinessen in het buurtschap de Hoorzik onder Driel. In 1570 werd het klooster opgeheven en voegden de overgebleven zusters zich bij het klooster Sint Annaborch te Rosmalen. In de charter uit 1570 geeft koning Philips II hier toestemming voor. Inv.nr. 3235/438 is een summiere beschrijving van de charters uit 1869. Vermoedelijk van de hand van pastoor L.H.C. Schutjes van Orthen die in die periode een geschiedenis schreef over het bisdom 's Hertogenbosch. Hij vermeldt als eerst bekende pastoor van Driel Martinus Petrus Ubeimt, overleden in 1529. Vanaf 1559 behoort het bisdom 's Hertogenbosch tot het aartsbisdom Mechelen. Nadat de gereformeerde godsdienst de overhand krijgt worden de katholieken in Driel, die altijd in de meerderheid bleven, bediend door pastoors uit Alem en door Franciscanen, waaronder pater Joannes Ooms uit Megen. In 1725 kreeg de parochie een wereldlijk priester.
In 1647 werd het bisdom een apostolisch-vicariaat. In 1853 volgde het herstel van de bisschoppelijke hierarchie. De in Driel geboren Joannes Zwijsen werd benoemd tot bisschop van 's Hertogenbosch en aartsbisschop van Utrecht. Sinds 1795 ijverden de Velddrielenaren ervoor om een zelfstandige parochie te worden. Sinds 1851 is dit het geval.
Vanaf 1672 kerkten de Drielenaren in huis Leyenstein of in een schuur daar vlakbij. In 1767 werd een nieuwe kerk gebouwd. Vanaf 1795 probeerden de katholieke Drielenaren de hervormde kerk weer in bezit te krijgen. In 1818 kwam de definitieve afwijzende beslissing van koning Willem I. In 1829 werd een nieuwe kerk, in de stijl van de zogenaamde waterstaatskerken naar vermoedelijk een ontwerp van de Zaltbommelse stadsarchitect De Virieu, in gebruik genomen. Aan het einde van de tweede wereldoorlog werd deze verwoest. In 1955 werd een nieuw gebouwde kerk ingewijd.
Vanaf 1846 waren er zusters van Liefde in Kerkdriel werkzaam. In 1867-1869 werd het Liefdegesticht gebouwd. De zusters gaven onderwijs aan kleuters en meisjes en verzorgden zieken.
Drielenaren de hervormde kerk weer in bezit te krijgen. In 1818 kwam de definitieve afwijzende beslissing van koning Willem I. In 1829 werd een nieuwe kerk, in de stijl van de zogenaamde waterstaatskerken naar vermoedelijk een ontwerp van de Zaltbommelse stadsarchitect De Virieu, in gebruik genomen. Aan het einde van de tweede wereldoorlog werd deze verwoest. In 1955 werd een nieuw gebouwde kerk ingewijd.
Vanaf 1846 waren er zusters van Liefde in Kerkdriel werkzaam. In 1867-1869 werd het Liefdegesticht gebouwd. De zusters gaven onderwijs aan kleuters en meisjes en verzorgden zieken.
Archief
In 1987 werd het archief van de parochie aangetroffen op de zolder van de pastorie in Kerkdriel. Eerder werd aangenomen dat het verloren was gegaan. Waarschijnlijk was het voor het laatst geraadpleegd rond 1870 door geschiedschrijver Schutjes. Op basis van deze vondst schreef historicus S. van Doornmalen de hieronder genoemde doctoraal scriptie De Kerk in het midden? Aspecten van het kerkelijk leven in de parochie Driel, 1725-1853. De heer B. Scholten was inmiddels begonnen een ordening aan te brengen in het geheel en borg losse stukken afzonderlijk op in plastic hoesjes. Hij maakte een lijst van de aanwezige doop-, huwelijks- en begraafboeken, vormselboeken en varia. Deze lijst is te vinden in het dossier van het archief. Er bij is aangegeven wat het huidige inventarisnummer is. In november 2004 werd het archief overgebracht naar het streekarchief Bommelerwaard. Stukken van na 1975 bleven bij de parochie omdat deze nog geregeld nodig zijn. Publicaties en plakboeken bleven ook in Kerkdriel. Kerkelijke doop- en huwelijksregisters werden tot circa 1900 in bewaring gegeven. Na het maken van deze zeer voorlopige inventaris beslaat het archief circa 7,50 meter. Bepaald werd tevens dat stukken jonger dan 40 jaar niet openbaar zijn. Daarnaast zijn de volgende stukken vanwege privacy-overwegingen ook niet openbaar: 3235/??? Inzage van deze stukken is slechts mogelijk met voorafgaande schriftelijke toestemming van het parochiebestuur.
S.M. Dumont, mei 2009
Literatuur
A. van Doornmalen, Leyenstein, honderd jaren schuilkerk (1728-1828), in: Drielse Vertellingen (april 1987), p.129-130.
S.E.M. van Doornmalen, De kerk in het midden? Aspecten van het kerkelijk leven in de parochie Driel, 1725-1853, Ammerzoden 1991.
S.E.M. van Doornmalen, De kerk in het midden gelaten? De pogingen van de Katholieke parochie van Driel tot naasting van de grote kerk, 1795-1818, in: Drielse Vertellingen (december 1987), p.146-148.
L.H.C. Schutjes, Geschiedenis van het bisdom 's Hertogenbosch, 5 delen, Sint Michielsgestel 1870-1881, deel III, Sint Michielsgestel 1872, p.477-489.

Kenmerken

Verversingsgraad:
onregelmatig
Taal:
Nederlands
Openbaarheid:
Beperkt, na 40 jaar.
Omvang in meters:
6
Gevonden archiefstukken
Uw zoekterm komt voor in de titel en/of de kenmerken van deze archieftoegang.