Archieven

 

Uw zoekacties: Archief van Stichting Sociale Zorg te Geldermalsen, 1960 - 1971

1278 Archief van de Dorpspolder Enspijk, 1838 - 1955

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Identificatie
Context
1278 Archief van de Dorpspolder Enspijk, 1838 - 1955
1. Inleiding
Context
Naam van de archiefvormer(s): Dorpspolder Enspijk
Institutionele geschiedenis: Op 1 januari 1838 werd het Reglement op het beheer der rivierpolders in de provincie Gelderland (RPG) van kracht, meestal het Rivierpolderreglement (RPR) genaamd. Dit reglement regelde de waterstaatszorg in het hele Rivierengebied. De waterschappen werden ingedeeld in klassen. De grote polderdistricten vormden de waterschappen van de eerste klasse; de kleinere polderdistricten de tweede klasse. Tot de derde klasse behoorden de uiterwaardenpolders en de dorpspolders. De invoering van het Het rivierpolderreglement vormt een belangrijke wijziging in de waterstaatsorganisatie. Tot 1825 bestonden in het gebied van een polderdistrict de besturen van ambt en dijkstoel naast elkaar. In 1811 waren al taken van het ambtsbestuur naar de gemeenten en rechtbanken overgegaan. De ambten werden opgeheven in 1825. De dorpspolders vanaf 1838 kunnen gezien worden als een voortzetting van de polders van voor 1838. Vanouds was de ontwateringszorg een lokale aangelegenheid, die berustte bij de dorpen of buurtschappen. Vanaf 1811 hadden de dorpspolders geen taken meer op het gebied van het ‘algemene bestuur’, deze waren overgegaan naar de nieuw gevormde gemeenten. Restanten van deze taken zien we nog wel in het archief van de dorpspolders. In archieven is de invoering van het Rivierpolderreglement veelal gezien als een datum voor de scheiding van de polderarchieven. Men treft vaak een scheiding aan in het archief van vóór en na 1838. De dorpspolders in de Tielerwaard werden opgeheven per 1 september 1954. De polders in de Tielerwaard hebben zich hier bijna allemaal tegen verzet, zo ook de dorpspolder Enspijk. In een brief van 30 maart 1953 diende de polderraad een herhaald bezwaar in bij Gedeputeerde Staten tegen de opheffing van de dorpspolders. Betoogd werd dat de samenvoeging alleen maar tot lastenverhoging zou leiden. De kosten van bemaling waren nu zeer laag, doordat het water kosteloos naar het electrische gemaal werd geleid. Na uitvoering van de plannen voor de verbetering van de waterstaatkundige toestand in de Tielerwaard zou al het water naar de Markt geloosd moeten worden, een oplossing die volgens de polder veel duurder zou uitvallen. Het verzet had geen effect. In de laatste vergadering van de polderraad op 23 augustus 1954 werd een afscheidswoord gesproken en was de opheffing van de polder een feit.
Geschiedenis van het archief: de Provinciaal inspecteur der archieven in Gelderland drong er in 1928 op aan dat de dorpspolders hun archieven zouden onder brengen in de gebouwen van de polderdistricten waartoe ze behoorden. De polderarchieven werden veelal zonder bescherming tegen brand bewaard. Daar maakten maar weinig polders gebruik van. De polders die vielen onder de gemeente Deil (Deil, Enspijk, Gellicum en Rumpt), maakten in 1930 wél gebruik van de mogelijkheid om hun archieven onder te brengen in het gemeentehuis van de gemeente Deil. De inspecteur bracht er in 1948 een bezoek en trof toen de oude stukken van de polder aan in de gemeentelijke archiefbewaarplaats. Ze waren in verwaarloosde staat. In correspondentie met de inspecteur laat de polder weinig interesse voor het oude archief zien: men had er bezwaar tegen 'om die oude boel bij het nieuwe archief onder te brengen'. De polder stelde dan ook voor 'dit oude spul' cadeau te doen aan het provinciale archief. Een bezoeker had gezegd dat het nodig geconserveerd moest worden, maar dat stonden de financiën van de polder niet toe. De inspecteur moest de polder er op wijzen dat het hun plicht was zorg te dragen voor de stukken. Ze moesten in de polderkast in het gemeentehuis worden geborgen. Ook Gedeputeerde Staten bevestigen in 1949 aan de polder dat deze maatregelen niet onredelijk waren.
Verwerving: Het archief van de dorpspolder is bij de opheffing van de dorpspolders in 1955 onder beheer gekomen van het polderdistrict Tielerwaard. De waterschapsarchieven uit het gebied van de Tielerwaard zijn in 1993 onder beheer gekomen van het Streekarchivariaat West-Betuwe, dat in 2009 opging in het Regionaal Archief Rivierenland.
Inhoud en structuur
Voorwaarde voor raadpleging en gebruik
Verwant materiaal
Beschrijvingsbeheer

Kenmerken

Datering:
1838 - 1955
Verversingsgraad:
onregelmatig
Taal:
Nederlands
Openbaarheid:
Onbeperkt
Omvang in meters:
6,12